“Tái cấu trúc vì sự phát triển bền vững của VTC”

Là một Tổng công ty nhà nước lớn, VTC đang tích cực thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp theo đúng chủ trương của nhà nước. Sau hơn hai mươi năm hình thành và phát triển, liệu giai đoạn này đã là thời điểm thuận lợi để VTC thực hiện tái cơ cấu? Quá trình thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp này sẽ vấp phải những rào cản, khó khăn gì? Liệu VTC có vượt qua được con đường đầy chông gai để có thể “tự lột xác”?... Phóng viên đã có cuộc gặp gỡ với ông Nguyễn Khả Dân – Bí thư Đảng ủy, Phụ trách Hội đồng thành viên Tổng Công ty VTC – để trao đổi về vấn đề nóng đang được mọi quan tâm này….

Ông đánh giá như thế nào về chủ trương thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp của Chính phủ?

Tái cấu trúc doanh nghiệp, bao gồm các tập đoàn và tổng công ty Nhà nước – những đơn vị chủ lực của nền kinh tế -  là một phần trong chủ trương của Chính phủ nhằm tái cơ cấu nền kinh tế. VTC cũng là một Tổng công ty Nhà nước, việc thực hiện tái cấu trúc vừa là nhiệm vụ vừa là nhu cầu cấp thiết vì sự phát triển bền vững của Tổng công ty.

Là một Tổng công ty nhà nước trực thuộc Bộ thông tin và truyền thông,  sau hơn hai mươi năm hình thành và phát triển, vì sao VTC quyết định đây là thời điểm phải thực hiện tái cấu trúc? Thời điểm này mang ý nghĩa như thế nào với VTC?

Thực hiện tái cấu trúc ở thời điểm này, có thể nói VTC đã kết hợp được đầy đủ ba yếu tố: Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa.

Thiên thời là sự ủng hộ mạnh mẽ từ mọi chính sách của Nhà nước, của Bộ Thông tin và truyền thông cũng như Đảng ủy khối Doanh nghiệp Trung ương đối với các doanh nghiệp Nhà nước nói chung và VTC nói riêng trong quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp.

Địa lợi là trong suốt những năm vừa qua, có những thời kì VTC phát triển nhanh,  mạnh nhưng đó là sự phát triển bề rộng chứ chưa theo chiều sâu nên hiện tại đang dần bộc lộ những điểm yếu trong cơ cấu tổ chức bộ máy…  Dẫn đến giảm hiệu quả kinh doanh, giảm sức cạnh tranh trên thương trường, lãng phí nguồn nhân lực và tài nguyên… Đây là yếu tố “địa lợi” bắt buộc ban lãnh đạo cấp cao của Tổng công ty phải bắt tay ngày vào việc thay đổi và điều chỉnh những bất hợp lý trong cơ cấu tổ chức và điều hành hoạt động của Tổng công ty.

Yếu tố nhân hòa thể hiện ở chỗ: Đa số những người có tư tưởng tích cực, những người đã dành nhiều thời gian cống hiến, tin tưởng vào sự phát triển của VTC đều nhận thấy đây là thời điểm cần phải thay đổi  cho phù hợp với định hướng kinh doanh mới, hướng tới mục tiêu: tạo ra sự phát triển bền vững và lâu dài cho Tổng công ty. Đảm bảo lợi ích hài hòa giữa nhà nước, doanh nghiệp và người lao động. Nhìn một cách tổng thể, việc tái cấu trúc được đại đa số cán bộ công nhân viên ủng hộ và đồng lòng. Đây là yếu tố “nhân hòa” hết sức quan trọng và cần thiết.

Trên cơ sở ba yếu tố nói trên, VTC xây dựng lại thành một tiêu chí chung là “Tái cấu trúc vì sự phát triển bền vững của VTC”.

Xin ông cho biết việc tái cấu trúc của VTC được dựa trên nguyên tắc nào?

Quá trình thực hiện tái cấu trúc của VTC dựa trên nguyên tắc là phát huy dân chủ cơ sở; phát huy trí tuệ tập thể; đảm bảo sự đồng thuận từ trên xuống dưới; tôn trọng mọi ý kiến đóng góp. Do vậy, Đề án Tái cấu trúc được xây dựng từ ở các đơn vị cơ sở, được tổng hợp lại và đưa ra mô hình chung. Sau đó gửi lại để các đơn vị cơ sở cho ý kiến phản biện. Mô hình tổ chức mới được đưa ra thảo luận qua rất nhiều lần, ở nhiều cấp độ khác nhau và được tiếp thu những ý kiến đóng góp rộng rãi từ Công đoàn, Đảng ủy, Đoàn thanh niên, các Bộ ban ngành… Như thế việc thực hiện đề án mới đảm bảo sự thành công.

Vậy tái cấu trúc của VTC sẽ tập trung vào những vấn đề trọng tâm nào? Sẽ trải qua những bước nào và được tiến hành ra sao, thưa ông?

Đề án tái cấu trúc của VTC sẽ được tiến hành đồng bộ ở ba lĩnh vực: Mô hình tổ chức; Tài chính và Cơ chế quản lý.

+ Về mô hình tổ chức: Từ trước đến nay các công ty con của VTC vốn ít, nhân lực bị phân tán, đầu tư kinh doanh dàn trải và có sự cạnh tranh nội bộ. Do đó việc tái cấu trúc của các Công ty con nhằm tập trung tối đa mọi nguồn lực để phát triển ngành nghề kinh doanh chính, tạo nội lực mạnh mẽ để nâng cao sức cạnh tranh trên thương trường. Chính vì vậy việc xây dựng mô hình tổ chức của các công ty con phải tuân thủ trình tự các bước như sau: một là xác định ngành nghề kinh doanh chính, hai là xây dựng mô hình tổ chức bộ máy, ba là xác định vị trí người lãnh đạo cao nhất, sau đó mới xây dựng nguồn nhân lực cho phù hợp. Có như vậy mới phát huy được hiệu quả cao nhất.

Đối với Công ty mẹ: từ trước đến nay Công ty mẹ tồn tại nhiều bộ phận tham mưu giúp việc với tên gọi và hình thức khác nhau. Trong quá trình tái cấu trúc, Công ty mẹ sẽ dần chuyển giao những lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh chính mà công ty mẹ từng nắm giữ xuống cho các Công ty con. Công ty mẹ chỉ thực hiện nhiệm vụ quản lý, kinh doanh và phát triển vốn nhà nước giao; xây dựng và thực hiện chiến lược đầu tư trung và dài hạn; xây dựng cơ chế chính sách quản lý; đầu tư và kinh doanh hạ tầng dùng chung nhằm phát huy hiệu quả kinh doanh trong toàn Tổng công ty. Chính vì vậy trong quá trình tái cấu trúc, công ty mẹ sẽ sắp xếp lại các ban tham mưu cho phù hợp với chức năng và nhiệm vụ. Đảm bảo nguyên tắc: tinh gọn các đầu mối quản lý; không trùng lặp nhưng cũng không bỏ sót nhiệm vụ; sắp xếp lại nhân lực hợp lý; phân rõ quyền hạn và trách nhiệm theo mô hình quản lý hai cấp... Như vậy bộ máy quản lý của công ty mẹ mới phát huy được hiệu quả điều hành và tận dụng tối đa nguồn nhân lực.

+ Về việc tái cấu trúc tài chính: Trong quá trình tái cấu trúc công ty mẹ và công ty con phải sắp xếp lại vốn một cách hợp lý nhằm bảo toàn và phát triển nguồn vốn mà Nhà nước đã giao cho Tổng công ty. Tiếp tục rà soát, cắt giảm những dự án đầu tư không cần thiết, không hiệu quả, để tập trung vào những dự án trọng điểm.

+ Về xây dựng cơ chế chính sách quản lý: Trong quá trình tái cấu trúc phải xây dựng được những quy chế quản lý một cách đồng bộ từ trên xuống dưới, như: quy chế tài chính; quy chế tuyển dụng lao động, quy chế đầu tư... Mục tiêu cuối cùng của việc xây dựng các cơ chế chính sách là để tạo ra một sự minh bạch, rõ ràng và công khai trong tất cả các mảng hoạt động của Tổng công ty.

Cả ba vấn đề tái cấu trúc này phải được tiến hành đồng bộ, liên tục và mức độ ưu tiên như nhau.

Việc tái cấu trúc doanh nghiệp ở VTC có vấp phải rào cản, khó khăn nào không, thưa ông?

Nhìn chung, việc tái cơ cấu doanh nghiệp ở VTC được tiến hành thuận lợi. Tuy nhiên, cũng gặp phải một số khó khăn do trong quá trình tái cấu trúc đã tác động không nhỏ tới một số lượng người lao động, như phải sắp xếp lại vị trí làm việc, thuyên chuyển chỗ làm việc, sắp xếp lại vị trí cấp lãnh đạo các bộ phận... dẫn đến tâm lý chung của những đối tượng này bị ảnh hưởng. Tuy vậy, trong quá trình sắp xếp người lao động, Tổng công ty sẽ không sa thải người lao động, không can thiệp vào khâu sắp xếp của Ban tổ chức cán bộ. Cố gắng bố trí công việc phù hợp cho người lao động dựa trên sự đồng thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động.

Với lao động hiện nay có hai đối tượng cần lưu ý và quan tâm. Đối tượng lao động kí hợp đồng có xác định thời hạn thì đến hạn sẽ tạm ngừng gia hạn. Sau đó công ty sẽ tiến hành rà soát lại các vị trí để có thể bố trí công việc mới thì sẽ gia hạn.

Đối với hợp đồng không xác định thời hạn thì trên cơ sở là sắp xếp, chuyển giao, giới thiệu các lao động dôi dư sang các đơn vị mới. Nếu người lao động cảm thấy không phù hợp thì Tổng công ty sẽ có chính sách và ngân sách để đào tạo lại. Nếu người lao động cảm thấy không đáp ứng được yêu cầu công việc hoặc không muốn tiếp tục làm việc ở VTC nữa thì Tổng công ty sẽ tạo điều kiện để người lao động chuyển sang những đơn vị khác ngoài Tổng công ty, hoặc sẽ có những chính sách hỗ trợ thỏa đáng phù hợp với quy định của Pháp luật.

Tâm lý người Việt Nam đa số là ngại sự thay đổi, nhất là những doanh nghiệp nhà nước vẫn nặng về cách làm truyền thống. Liệu ở VTC – một Tổng công ty Nhà nước lớn – khi thực hiện tái cấu trúc có gặp phải rào cản về mặt tâm lý này không, thưa ông?

Có thể đó là tâm lý chung. Nhưng VTC là đơn vị có truyền thống năng động, luôn luôn thay đổi để phát triển và bắt kịp với xu hướng chung của xã hội. Chính vì thế, việc tái cấu trúc này với mọi người trong VTC cũng thấy là vấn đề bình thường. Vấn đề tái cấu trúc là quá trình đổi mới và tiên phong của VTC, hoàn toàn không có rào cản về mặt tâm lý.

Đến thời điểm này, một số công ty trong Tổng công ty VTC đã thực hiện tái cấu trúc, như công ty Intecom đã chuyển thành Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên. Ông đánh giá thế nào về kết quả của sự thay đổi này?

Việc Intecom chuyển đổi từ loại hình Công ty phụ thuộc sang loại hình công ty Trách nhiệm hữu hạn nhà nước một thành viên đã được tiến hành từ năm 2011. Tổng công ty xác định Intecom là Công ty chủ lực của một trong hai lĩnh vực kinh doanh mũi nhọn của Tổng công ty là Dịch vụ công nghiệp và Nội dung số. Tổng công ty đã có chủ trương giao cho Intecom làm đại diện phần vốn của Tổng công ty tại các công ty cổ phần có cùng ngành nghề kinh doanh trong lĩnh vực này, nhằm tạo ra sự quản lý và chỉ đạo thông suốt, gắn kết được các đơn vị với nhau, phát huy nội lực, sở trường cùng ngành nghề, tạo ra sự hợp tác chặt chẽ, tránh cạnh tranh nội bộ, tận dụng được nguồn lực, tài nguyên và vốn.

Tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước được coi là sự tự “lột xác”. Nhiều ý kiến cho rằng đó là con đường chông gai mà không phải doanh nghiệp nào cũng có thể vượt qua. Với thực tế hiện nay, ông đánh giá VTC có thể làm được điều này không?

Tái cấu trúc quả đúng là một con đường chông gai, nhưng đó là nhu cầu cấp thiết đối với VTC. Trên thực tế việc này đã diễn tiến từ cách đây một năm. Đến nay, quá trình tái cấu trúc của VTC đã mang tính chất đồng bộ và mạnh mẽ hơn. Cán bộ công nhân viên của VTC cũng đã quen dần với những thay đổi này.

Theo lộ trình, Tổng công ty sẽ báo cáo Đề án lên Bộ thông tin truyền thông vào quý 2 năm 2012. Khi được Bộ phê duyệt thì những vấn đề về tái cấu trúc tổng thể sẽ được tiến hành, và dự kiến sẽ hoàn thiện trong năm 2012. Tuy vậy, một số vấn đề tái cấu trúc ở VTC liên quan đến thẩm quyền của Ban Tổng giám đốc và Hội đồng thành viên như: sắp xếp lại các Ban tham mưu ở công ty mẹ, sắp xếp lại các công ty hạch toán phụ thuộc... đều đã được triển khai từ đầu năm.

Song song với tái cấu trúc về cơ cấu tổ chức, việc tái cấu trúc về tài chính, về quy chế quản lý cũng diễn ra đồng thời. Trong quý III có thể xây dựng và ban hành một số các chính sách cơ bản. Quý IV sẽ tái cấu trúc xong các vấn đề về nợ và tài chính.

Việc hoàn thiện vấn đề tái cấu trúc trong năm 2012 sẽ tạo tiền đề tốt cho sự phát triển của VTC trong những năm tiếp theo.

Xin cảm ơn ông!

PV