Chủ nghĩa Mác - Lê Nin trong công cuộc đổi mới sáng tạo, gắn liền với phát triển khoa học và công nghệ tại Việt Nam

Cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 (hay còn gọi là Cách mạng công nghiệp 4.0) được bắt đầu từ khoảng năm 2010 và đang bùng nổ trong những năm gần đây, đang tạo ra nhiều cơ hội và thách thức mới, đòi hỏi các quốc gia, doanh nghiệp và con người phải thích ứng và chủ động ứng dụng các công nghệ mới để tăng cường năng lực cạnh tranh. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, tự động hóa và robot hóa, kết nối tích hợp, tăng cường sáng tạo và đổi mới là những điểm chính và cốt lõi xuyên suốt quá trình “cách mạng công nghệ”.

Lợi dụng bối cảnh lịch sử mới và cuộc Cách mạng khoa học công nghệ 4.0 hiện nay, các thế lực thù địch, phản động đang cho rằng chủ nghĩa Mác - Lênin đã không còn phù hợp. Song, lý luận, thực tiễn đều đã chứng minh, bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin là vấn đề có tính khách quan và vẫn còn nguyên giá trị đối với phong trào cách mạng thế giới.

Trong khuôn khổ bài viết này sẽ tập trung đi sâu và phân tích về ảnh hưởng, tác động và vai trò của chủ nghĩa Mác Lê nin trong đổi mới sáng tạo, cụ thể là gắn liền với phát triển khoa học công nghệ tại Việt Nam.

Xuyên suốt hành trình lịch sử từ sau cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, chủ nghĩa Mác Lê nin là một học thuyết có ảnh hưởng lớn nhất với những giá trị bền vững không thể phủ nhận. đặc biệt về giá trị khoa học và cách mạng trong thời đại bùng nổ phát triển công nghệ như hiện nay. Bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lê Nin có thể tóm tắt ngắn gọn trong 3 ý: Tính khoa học, tính Cách mạng và tính Quốc tế.

Tính khoa học: Chủ nghĩa Mác - Lênin dựa trên những nguyên lý, quy luật khoa học về sự vận động và phát triển của xã hội, được tổng kết từ thực tiễn cách mạng. Nó phê phán chủ nghĩa duy tâm và tôn giáo, thay vào đó là phương pháp luận duy vật biện chứng. Các lý thuyết của Mác - Lênin đã được kiểm nghiệm và khẳng định giá trị thông qua thực tiễn cách mạng.

Tính cách mạng: Chủ nghĩa Mác - Lênin đề xuất một con đường cách mạng để lật đổ chế độ tư bản chủ nghĩa và xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa. Nó kêu gọi nhân dân nổi dậy, đấu tranh giành lấy quyền lực chính trị, bằng cách cách mạng vũ trang nếu cần thiết. Mục tiêu cách mạng là giải phóng giai cấp bị áp bức, xóa bỏ chế độ bóc lột con người bằng con người.

Tính quốc tế: Chủ nghĩa Mác - Lênin là lý thuyết cách mạng mang tính quốc tế, vượt ra khỏi giới hạn của từng quốc gia. Nó kêu gọi sự liên kết và đoàn kết của giai cấp công nhân trên toàn thế giới.

Vậy chủ nghĩa Mác Lê nin có vai trò gì trong công cuộc đổi mới sáng tạo, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển?

Thứ nhất, Chủ nghĩa Mác Lê nin định hướng tư tưởng cho sự phát triển. Chủ nghĩa Mác - Lênin cung cấp nền tảng tư tưởng xác định mục tiêu, định hướng và động lực của sự phát triển xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng xã hội không giai cấp, không bóc lột, thực hiện công bằng và tự do cho nhân dân, tạo động lực phát triển. Các nguyên lý như duy vật lịch sử, đấu tranh giai cấp, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản giúp định hướng và thúc đẩy quá trình đổi mới, sáng tạo.

Thứ hai, Chủ nghĩa Mác Lê nin thúc đẩy đổi mới, sáng tạo về khoa học - công nghệ. Chủ nghĩa Mác - Lênin luôn nhấn mạnh vai trò của khoa học - công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội, và các ý tưởng về cách mạng khoa học - kỹ thuật, tập trung nguồn lực đầu tư cho KH&CN là động lực quan trọng cho đổi mới sáng tạo.

Thứ ba, Chủ nghĩa Mác Lê nin giúp định hướng phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ ra vai trò của giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân trong quá trình phát triển, đưa ra các nguyên tắc như kế hoạch hóa kinh tế, sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất định hướng cho công cuộc đổi mới sáng tạo

Như vậy, chủ nghĩa Mác - Lênin đã và đang là nền tảng tư tưởng quan trọng hướng dẫn, thúc đẩy công cuộc đổi mới, sáng tạo ở nhiều nước trên thế giới. Với tính cách là học thuyết mở, cách mạng, khoa học, phát triển không ngừng là cơ sở quan trọng để chúng ta bồi dưỡng niềm tin, tích cực đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, phủ nhận tính cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới hiện nay.

Chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân Việt Nam. Trong tiến trình đổi mới, sáng tạo, Đảng và nhân dân ta luôn khẳng định vai trò quan trọng của những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trước hết, Đảng Cộng sản Việt Nam lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng chỉ đạo. Các nguyên lý như duy vật lịch sử, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản định hướng quá trình đổi mới, sáng tạo ở Việt Nam luôn được phát huy và gắn liền với thực tiễn. Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng duy nhất đại diện cho quyền lợi của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động, có sứ mệnh lãnh đạo cách mạng và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng đã góp phần quan trọng vào những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới sáng tạo.

Được sự chỉ đạo của Đảng và nhà nước, Việt Nam đẩy mạnh đầu tư và phát triển KH&CN như một động lực then chốt của đổi mới, sáng tạo. Các chính sách về KH&CN, ưu tiên phát triển công nghệ cao được xây dựng dựa trên những quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin. Bên cạnh đó, những nguyên lý về chuyển hóa xã hội, về xây dựng và hoàn thiện thể chế xã hội chủ nghĩa cũng có ý nghĩa quan trọng. Sự nghiệp đổi mới đòi hỏi phải có sự chuyển hóa sâu sắc về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, khoa học - công nghệ... Quá trình này phải dựa trên các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, nhưng đòi hỏi phải có sự sáng tạo, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn mới.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, việc vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin cần có sự sáng tạo, linh hoạt, thích ứng với điều kiện và yêu cầu của thực tiễn, không áp dụng máy móc, dập khuôn. Quan trọng là phải nắm vững những nguyên lý cơ bản, đồng thời phải biết vận dụng và phát triển chúng một cách sáng tạo, phù hợp với điều kiện lịch sử và yêu cầu của sự nghiệp đổi mới. Bên cạnh đó, về tổ chức và quản lý, Chủ nghĩa Mác - Lênin nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với sự phát triển của khoa học và công nghệ. Đây là cơ sở quan trọng để Đảng và Nhà nước ta xây dựng hệ thống tổ chức, quản lý phù hợp. Việc vận dụng những nguyên lý về dân chủ, tập trung, phát huy trí tuệ tập thể trong tổ chức và quản lý khoa học và công nghệ cũng là nội dung quan trọng của chủ nghĩa Mác - Lênin.

Trong những năm gần đây, Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng về đổi mới sáng tạo và phát triển nghiên cứu khoa học, bao gồm: Nghị quyết số 20-NQ/TW (năm 2012) về phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Nghị quyết Đại hội XII của Đảng (năm 2016), xác định đổi mới, sáng tạo là một trong 3 đột phá chiến lược của cả giai đoạn 2016-2020. Đồng thời khẳng định vai trò then chốt của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế - xã hội; Nghị quyết số 16-NQ/TW (năm 2017) về chiến lược phát triển khoa học và công nghệ đến năm 2030: Đặt mục tiêu xây dựng hệ thống khoa học và công nghệ hiện đại, có sức cạnh tranh quốc tế. Tập trung phát triển các lĩnh vực công nghệ ưu tiên, như công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, vật liệu mới, công nghệ năng lượng... Và khuyến khích đổi mới sáng tạo, hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ; Nghị quyết số 52-NQ/TW (năm 2019) về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư: Xác định vai trò then chốt của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh đầu tư, ứng dụng công nghệ tiên tiến, phát triển kinh tế số, kinh tế chia sẻ. Coi trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0; Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng (năm 2021), khẳng định vai trò then chốt của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đề ra mục tiêu phấn đấu Việt Nam trở thành quốc gia khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; Nghị quyết số 27-NQ/TW (2022): Xác định đổi mới, sáng tạo là động lực then chốt của phát triển, và đề ra nhiều giải pháp đồng bộ để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

Các nghị quyết này thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước ta trong việc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho sự nghiệp đổi mới, sáng tạo của Đảng và nhân dân ta. Việc vận dụng và phát triển sáng tạo những nguyên lý này sẽ góp phần quan trọng vào việc hoàn thành thắng lợi sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong nhiều năm qua, nhất là trong nhiệm nhiệm kỳ 2020-2025, Đảng bộ công ty Cổ phẩn công nghệ công nghiệp Bưu chính viễn thông Việt Nam luôn xác định coi trọng công cuộc đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học để cải tiến, tối ưu năng suất lao động, tạo ra giá trị thặng dư tối đa. Là một đơn vị nghiên cứu sản xuất các sản phẩm công nghệ, việc đổi mới sáng tạo là điều tất yếu và cốt lõi giúp giữ vững nền tảng và phát triển song hành với công cuộc cách mạng 4.0 của Việt Nam và thế giới. Đảng bộ công ty và các chi bộ đã có những hành động cụ thể, như:

Một là, Đảng Bộ công ty đã triển khai, quán triệt và tổ chức thực hiện các nghị quyết đổi mới, sáng tạo của Đảng, xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể để đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo trong phạm vi hoạt động, và tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo và giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ đổi mới, sáng tạo.

Hai là, tiếp nối chỉ đạo của TW, Đảng bộ công ty đã ban hành nhiều chỉ đạo, hướng dẫn, nghị quyết chuyên đề nhằm thúc đẩy, phát huy tối đa sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học. Đồng thời chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện các giải pháp đã đề ra; đi cùng với đó là đổi mới hình thức, nâng cao chất lượng và tăng cường kiểm tra giám sát việc chấp hành nghị quyết. Điển hình, Đảng bộ đã ban hành các nghị quyết và chương trình hành động nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo như Nghị quyết 186-NQ/ĐU về Chuyển đổi số Công ty VNPT Technology và Nghị quyết 486-NQ/ĐU về Tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với hoạt động nghiên cứu phát triển sản phẩm và giải pháp công nghệ

Ba là, Đảng bộ công ty chỉ đạo sát sao và đồng hành cùng các chi bộ, các đơn vị chuyên môn, xây dựng chiến lược, kế hoạch và tổ chức thực hiện công tác đổi mới, sáng tạo, đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, công nghệ phục vụ đổi mới, sáng tạo và tích cực tham gia vào các mạng lưới đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp

Trong bối cảnh mới hiện nay, để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh ngăn chặn, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, việc nêu cao tinh thần trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên có ý nghĩa hết sức quan trọng. Cụ thể trong công cuộc đổi mới sáng tạo, mỗi Đảng viên cần là những người đi đầu trong việc thực hiện quan, điểm đường lỗi của Đảng, thấm nhuần tư tưởng cốt lõi của Đảng, tham gia và tuyên truyền, phổ biến, động viên, hướng dẫn, giúp đỡ nhân dân tham gia tích cực, hiệu quả các nghị quyết của TW về đổi mới sáng tạo.

Trải qua gần 100 năm hình thành và phát triển, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn giữ vững lập trường kiên định với nền tảng tư tưởng của mình, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc kiên định với nền tảng tư tưởng của Đảng càng trở nên cấp thiết. Đó là điều kiện tiên quyết để bảo vệ chủ quyền, độc lập, chủ nghĩa xã hội và sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời là nền tảng vững chắc để Đảng tiếp tục đưa đất nước phát triển bền vững.

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ then chốt, không thể có sự chủ quan, lơ là. Chính vì thế, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải nâng cao ý thức, trách nhiệm, gương mẫu trong hành động, tăng cường học tập, nghiên cứu, nâng cao năng lực nhận diện và đấu tranh. Ngoài ra, sức mạnh của khối đại đoàn kết, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, toàn Đảng, toàn dân. tăng cường phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành, góp phần tạo nên sức mạnh to lớn để bảo vệ thành công nền tảng tư tưởng của Đảng. Bằng ý chí kiên định và nỗ lực không ngừng, chúng ta sẽ bảo vệ thành công nền tảng tư tưởng của Đảng, góp phần củng cố niềm tin, sức mạnh của Đảng trong Nhân dân, vững bước tiến lên xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tài liệu tham khảo

[1] Sách ‘Bản chất khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác Lê Nin’ – GS.TS Hoàng Chí Bảo

[2] Sách ‘Tài liệu tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới’ – NXB Hồng Đức

 Phạm Hùng Mạnh - Công ty VNPT Technology