Phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người dệt may, khơi dậy nguồn lực nội sinh - Bài 1

Nghị quyết số 41-NQ/TW, ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị “Về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới” xác định: “Xây dựng, tôn vinh, cổ vũ đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng cống hiến, thượng tôn pháp luật, góp phần phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Nghị quyết số 06-NQ/ĐUK, ngày 28/4/2023 của Đảng ủy Khối “Về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp trong Khối Doanh nghiệp Trung ương” xác định quan điểm: Văn hóa doanh nghiệp nằm trong văn hóa kinh doanh là biểu hiện văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ hệ thống các chuẩn mực về tinh thần và hành vi ứng xử của tất cả các thành viên trong doanh nghiệp, hướng tới những giá trị tốt đẹp nhất, tạo ra nét độc đáo riêng biệt đồng thời là sức mạnh lâu bền của doanh nghiệp trên thương trường.

Văn hóa doanh nghiệp có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng, là một công cụ và không thể thiếu trong quản lý điều hành, là một phương pháp quản trị doanh nghiệp cơ bản, là nền tảng cho sự đổi mới sáng tạo và phát triển các công nghệ mới cho doanh nghiệp, đơn vị. Xác định vị trí, vai trò và tầm quan trọng này, ngày 5/3/2024, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương đã ban hành Kế hoạch số 119-KH/ĐUK về học tập Chuyên đề năm 2024: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa, con người Việt Nam và văn hóa doanh nghiệp”. Theo đó, Đảng bộ Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex) đã xây dựng Kế hoạch học tập Chuyên đề gửi đến các chi, đảng bộ trực thuộc. Việc triển khai nghiêm túc học tập Chuyên đề nhằm phát triển doanh nghiệp, đơn vị, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa Vinatex; phát huy tối đa nguồn lực nội sinh để thực hiện mục tiêu chiến lược đến năm 2025, tầm nhìn 2030 “Trở thành một điểm đến cung cấp giải pháp trọn gói về dệt may thời trang cho khách hàng doanh nghiệp”. Để cụ thể hóa mục tiêu chiến lược cần một kế hoạch đồng bộ và toàn diện, tổng hòa những thành tựu đã đạt được với những quyết sách mới trên cơ sở những giá trị cốt lõi và nền tảng văn hóa Vinatex.

Bài 1: Dệt niềm tin, may khát vọng

Trải qua nhiều khó khăn và thử thách, trong gần 30 năm xây dựng và phát triển, Tập đoàn Dệt May Việt Nam đã hứng chịu ít nhất 5 cuộc khủng hoảng: khủng hoảng thị trường Đông Âu những năm 90; khủng hoảng kinh tế châu Á giai đoạn 1997-2000; khủng hoảng kinh tế thế giới giai đoạn 2008; khủng hoảng vì dịch bệnh Covid-19 và khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2022-2023. Toàn Tập đoàn đã, đang và sẽ vượt qua với từ khoá chung là “TỰ LỰC TỰ CƯỜNG - ĐOÀN KẾT SÁNG TẠO”. Năm trụ cột của văn hoá con người Vinatex: Hiểu việc mình làm; Giỏi việc mình làm; Yêu việc mình làm; Không đổ lỗi; Học tập và đổi mới liên tục; Tự hào với thành quả của tập thể chính là được xây dựng trên triết lý TỰ LỰC TỰ CƯỜNG - ĐOÀN KẾT SÁNG TẠO đã được nhiều thế hệ người làm dệt may xây dựng và vun đắp.

Đối mặt và đón đầu xu hướng mới

Ngành dệt may ngày càng cạnh tranh khốc liệt trên thị trường toàn cầu. Do đại dịch Covid-19, khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng địa chính trị, tổng cầu dệt may suy giảm nặng nề so với những năm trước dịch (từ 8-10%). Cùng với đó, mức độ cạnh tranh gay gắt diễn ra khiến doanh nghiệp phải đối mặt với “cuộc chơi” không cân sức. Thực tế cho thấy, ngoài các quốc gia có ngành dệt may phát triển như Trung Quốc và Hàn Quốc, các quốc gia như Malaysia hay Thái Lan, Ấn Độ đều có dư địa cùng khả năng tiến lên mắt xích cao hơn trong chuỗi cung ứng. Ngành dệt may ở các quốc gia này đã được quy hoạch và sắp xếp để có thể cung cấp sản phẩm trọn gói thông qua các hình thức xuất khẩu mang lại giá trị gia tăng cao hơn như OEM, ODM. Những quốc gia khác, như Việt Nam, Bangladesh, Campuchia, Pakistan đã và đang tiếp tục phương thức sản xuất gia công các mặt hàng giá rẻ. Thế nhưng, cạnh tranh giữa các nhà máy gia công CMT ngày càng khốc liệt vì không cần nhiều điều kiện để tham gia vào chuỗi, lấy cạnh tranh về giá làm lợi thế cạnh tranh chính, tăng quy mô theo chiều rộng không theo chiều sâu.

Trong một thời gian dài, chi phí lao động là một yếu tố quan trọng nhất đối với người mua trong quyết định tìm nguồn cung ứng. Tuy nhiên, hiện nay, người mua ngày càng tăng cường xem xét tới các lợi thế cạnh tranh lâu dài của nhà cung cấp như khả năng số hóa, tốc độ đáp ứng, tính chuyên nghiệp của môi trường làm việc (bao gồm cả việc tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn lao động) và tính bền vững. Đặc biệt, với tập quán tiêu dùng mới, đòi hỏi chu kỳ sản xuất sản phẩm ngắn hơn với số lượng đơn hàng nhỏ hơn và nhanh hơn, các nhà máy phải đối mặt với nhiều áp lực để rút ngắn thời gian thực hiện đơn hàng, tăng năng suất và tính linh hoạt để duy trì tính cạnh tranh.

Trải qua các giai đoạn phát triển từ 1995 đến nay, Vinatex đã tận dụng rất tốt các cơ hội thị trường, đề ra các chiến lược hợp lý để phát triển được tối đa những lợi thế của Tập đoàn. Cụ thể, trong giai đoạn 1995-2001, chiến lược dựa trên lợi thế là chi phí thấp, nhất là chi phí lao động, tập trung phát triển ngành may, mở rộng quy mô may gia công, mang lại việc làm và thu nhập cải thiện đời sống cho người lao động. Giai đoạn 2001-2007, lợi thế cạnh tranh về chi phí lao động suy giảm. Đặc biệt, giai đoạn 2007-2015, Việt Nam tham gia hội nhập quốc tế sâu rộng. Bên cạnh những cơ hội do các hiệp định thương mại quốc tế đem lại, ngành Dệt May Việt Nam cũng đứng trước những thách thức không nhỏ, đặc biệt là khi yêu cầu về xuất xứ sản phẩm tại tất cả các hiệp định đều được đề cao. Nếu không chủ động được nguồn nguyên liệu, không tận dụng được ưu đãi từ các FTA thì khả năng gia nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu là rất khó khăn. Vì vậy, chiến lược của Tập đoàn trong giai đoạn 2015-2020 là giảm dần sản xuất may, chuẩn bị nguồn lực cho phát triển nguyên phụ liệu. Kết quả giai đoạn đầu tiên áp dụng chiến lược mới cho thấy, các chỉ số tài chính đều có sự tăng trưởng cao: ROE tăng từ 12% (năm 2015) lên 18% (năm 2019); ROS tăng từ 3% lên trên 5%; tốc độ tăng trưởng kép doanh thu đạt 9%. Đặc biệt, Tập đoàn đạt được mục tiêu quan trọng trong tự chủ nguyên liệu phục vụ may xuất khẩu (tăng từ 40% lên 58%), trong đó, xuất khẩu nguyên liệu có tỷ trọng tăng từ 10% lên 18%. Giai đoạn sau cổ phần hóa, quy mô tổng tài sản của Tập đoàn tăng 13%; vốn chủ tăng 44%; Hiệu quả trên vốn chủ gia tăng theo từng năm; các năm đại dịch (2020) và khủng hoảng 2022 đều có lãi với mức tương đương và cao hơn thời điểm trước cổ phần hóa; Năng suất lao động tăng 80%; Thu nhập bình quân của người lao động tăng 60%; Nộp ngân sách nhà nước tăng 10 – 15% qua các năm… Những kết quả sản xuất kinh doanh đáng tự hào của Tập đoàn Dệt May Việt Nam trong giai đoạn vừa qua cho thấy sự xác định hướng đi đúng đắn cũng như tính chính xác, phù hợp của chiến lược mà Tập đoàn đã áp dụng.

Trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp 4.0, công nghệ tiên tiến đã cung cấp các công cụ để tăng năng suất lao động một cách đột biến, làm mất dần lợi thế cạnh tranh về lao động giá rẻ của Việt Nam. Vì vậy, trong giai đoạn 2022-2025, Vinatex tiếp tục xác định chính xác chiến lược phát triển, đảm bảo trang bị cho các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn những vũ khí sắc bén để cạnh tranh trong điều kiện mới. Chiến lược “Trở thành một điểm đến cung cấp giải pháp trọn gói về dệt may thời trang cho khách hàng doanh nghiệp” được đặt ra nhằm hiện thực hóa sự đón đầu của Vinatex trước những đòi hỏi mới, xu thế mới của thị trường toàn cầu. Trong bối cảnh này, nhìn lại nền tảng văn hoá của doanh nghiệp như là cái gốc để xây dựng năng lực cạnh tranh, nâng cao nguồn lực mà bắt đầu từ chính sự rà soát, nâng cấp, chuẩn hoá các hoạt động hàng ngày tại doanh nghiệp.

Dệt niềm tin, may khát vọng

Những năm gần đây, một vấn đề được Đảng ta và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặc biệt quan tâm là xây dựng văn hóa và con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Bởi càng đi sâu vào sự nghiệp đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế, Đảng Cộng sản Việt Nam và người đứng đầu Đảng ta càng thấy rõ vị trí, vai trò rường cột của văn hóa và con người đối với sự tồn tại, phát triển bền vững của quốc gia, dân tộc. Bởi vì, trong thế giới hội nhập và thời đại toàn cầu hóa hiện nay, văn hóa không chỉ là tấm thẻ căn cước định vị lịch sử tồn tại và phát triển của mỗi dân tộc, mà nó còn là “sức mạnh mềm” góp phần khẳng định vị thế, hình ảnh, tầm vóc, thương hiệu của mỗi quốc gia.

Đồng chí Lê Tiến Trường - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Vinatex đã nhấn mạnh: Một doanh nghiệp có nền tảng văn hoá mạnh, phù hợp với chiến lược dài hạn sẽ giúp cho người lao động cảm thấy tự hào, gắn bó và hạnh phúc mỗi ngày khi cống hiến.

Lấy người lao động là trọng tâm, Tập đoàn Dệt May Việt Nam đã đi từ chiều cạnh con người dệt may để xây dựng các giá trị văn hóa. Theo đồng chí Lê Tiến Trường, Vinatex có đặc điểm là một doanh nghiệp sử dụng rất đông lao động với bình diện văn hóa khác nhau, trình độ văn hóa khác nhau, đến từ nhiều vùng miền trên cả nước. Chính vì thế, khi xây dựng văn hóa của Vinatex phải làm sao có độ bao phủ để tất cả các vùng miền, độ tuổi, trình độ văn hoá đều có thể tiếp nhận các giá trị như một nét văn hóa chung. Đặc điểm thứ hai, công việc lao động sản xuất dệt may khá vất vả và cũng không phải là nghề hấp dẫn để thu hút được người lao động như các nghề đang có xu hướng phát triển hiện nay. Chính vì thế, Vinatex đặt 3 nét văn hóa đầu tiên phải gắn liền với các cá nhân ở trong doanh nghiệp. Trước hết phải hiểu nghề, yêu nghề và giỏi nghề. Đây là ba nét khía cạnh văn hóa mà thuộc về cá nhân trong một tập thể lớn là Tập đoàn Dệt May Việt Nam. “Với 3 mục tiêu đó, chúng tôi mong muốn xây dựng được đội ngũ cán bộ, công nhân viên của Tập đoàn gắn bó một cách lâu dài với doanh nghiệp dệt may trong điều kiện thị trường cạnh tranh rất khốc liệt, nhiều biến động. Khi người lao động trao niềm tin cho doanh nghiệp, luôn khát vọng về bước phát triển mới thì đơn vị sẽ có nguồn sức mạnh nội lực dồi dào để đổi mới, cải tiến và vươn tới những thành công ”, lãnh đạo Vinatex bày tỏ.

Cũng đặt người lao động vào vị trí ưu tiên số 1 trong các nguồn lực phát triển của Vinatex, Phó Bí thư Đảng ủy, Tổng Giám đốc Vinatex Cao Hữu Hiếu nhận định: Người lao động dệt may không chỉ cần cù, chịu khó, khéo tay mà còn mang trong mình “hào khí” Vinatex với tinh thần đoàn kết - sáng tạo - tự lực tự cường và sẻ chia trước khó khăn, thách thức. Vì vậy, trong mọi hoàn cảnh, ngay cả trong điều kiện khó khăn kéo dài, lãnh đạo các doanh nghiệp trong Tập đoàn vẫn nỗ lực tìm kiếm đơn hàng để duy trì sản xuất, đồng thời dưới sự chỉ đạo của các cấp ủy, huy động mọi nguồn lực, sự vào cuộc của các tổ chức đoàn thể để đảm bảo việc làm, thu nhập, đời sống cho người lao động chờ thị trường khôi phục trở lại. Nhờ vậy, người lao động vững tư tưởng, gửi gắm niềm tin, khát vọng phát triển vào chính sự dũng cảm, kiên cường của đội ngũ lãnh đạo các doanh nghiệp trong hệ thống Vinatex.

Nền kinh tế thế giới và thị trường dệt may toàn cầu đang có những bước phục hồi sau một thời gian dài vắt kiệt sức doanh nghiệp. Đón đầu những tín hiệu mới thì bên cạnh những giải pháp linh hoạt, quyết liệt của công tác quản trị, điều hành doanh nghiệp, yếu tố con người dệt may một lần nữa lại đóng vai trò quan trọng với sự vận hành của mỗi đơn vị. Văn hóa Vinatex thấm trong mỗi cán bộ, đảng viên, người lao động dệt may tiếp tục được khơi dậy, lan tỏa để tiếp tục ứng phó với khó khăn vẫn còn hiện hữu và đón bắt thời cơ mới trong niềm tin, khát vọng về một Vinatex phát triển ngày càng bền vững, định vị thương hiệu mạnh trên trường quốc tế./.

Giang Nguyễn - Đảng bộ Tập đoàn Dệt may Việt Nam