Phát huy vai trò doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh kinh tế chia sẻ, kinh tế nền tảng

Đại hội XIII của Đảng đề ra lộ trình, mục tiêu đến năm 2045, nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Để đạt được mục tiêu đó, vai trò của tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước là nòng cốt trong dẫn dắt các ngành, lĩnh vực kinh tế hoạt động, góp phần vào việc ổn định kinh tế vĩ mô, đóng góp vào ngân sách nhà nước, bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng - an ninh, là cơ sở, tiền đề thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh, ổn định và bền vững^([1]).

Thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm xây dựng và phát huy vai trò của tập đoàn kinh tế và tổng công ty nhà nước là một yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững và thịnh vượng của nền kinh tế Việt Nam. Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Phát triển doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh trở thành nòng cốt của kinh tế đất nước; giữ vững các cân đối lớn, chú trọng bảo đảm an ninh kinh tế; không ngừng tăng cường tiềm lực kinh tế quốc gia”^([2]).

Trong bối cảnh “Các mô hình kinh doanh truyền thống có xu hướng tập trung vào kỹ năng nội bộ không còn phù hợp trong một thế giới mới với các hệ sinh thái có tính kết nối cao. Ngày ngày, các công ty thành công thường tận dụng những kỹ năng được chia sẻ của một mạng lưới đối tác hoàn chỉnh để đạt được lợi thế cạnh tranh” - theo tiến sĩ Marco Lansity, giáo sư tại trường Kinh doanh Harvard, các mô hình phát triển theo mô hình kinh doanh truyền thống, phát triển theo mô hình tuyến tính, phát triển dựa trên quy mô, sẽ rất nhanh chóng đạt đến một ngưỡng quy mô nào đó và không còn không gian phát triển nữa, cần có những mô hình kinh doanh mới, không chỉ dựa vào nội lực mà cần huy động được nguồn lực của xã hội làm động lực phát triển cho chính mình, phá vỡ những giới hạn hiện hữu, tạo động lực tăng trưởng mới. Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại Việt Nam không chỉ tập trung vào phát triển hạ tầng và nền tảng công nghệ mà còn xây dựng các hệ sinh thái hỗ trợ startup và SMEs. DNNN không chỉ là những đơn vị kinh tế lớn mạnh, có khả năng đầu tư vào các dự án lớn, mà còn là công cụ quan trọng để thực hiện các mục tiêu xã hội và phát triển bền vững của quốc gia. Họ cung cấp các dịch vụ tài chính, tư vấn, đào tạo và hỗ trợ công nghệ, giúp các doanh nghiệp nhỏ khởi nghiệp phát triển, đồng thời định hướng và dẫn dắt nền kinh tế theo hướng bền vững và hiện đại. Qua đó, họ đóng góp quan trọng vào sự phát triển và chuyển đổi số của nền kinh tế Việt Nam, phù hợp với mục tiêu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Thông qua việc cải cách quản trị, đầu tư phát triển công nghệ, nâng cao hiệu quả hoạt động, phát triển nguồn nhân lực, thúc đẩy hợp tác và đóng góp vào ngân sách nhà nước, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) không chỉ tăng cường sức mạnh và hiệu quả của mình mà còn góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ hội nhập và phát triển.

Đảng và Nhà nước Việt Nam đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm xây dựng và phát huy vai trò của các tập đoàn kinh tế và tổng công ty nhà nước^([3]), nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế, cụ thể: Cải cách quản trị và tái cơ cấu doanh nghiệp: Cải cách quản trị (áp dụng các nguyên tắc quản trị hiện đại, sử dụng các tiêu chuẩn quốc tế về quản trị doanh nghiệp để nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình; triển khai các hệ thống quản lý thông tin hiện đại để nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành) và tái cơ cấu (rà soát và tái cấu trúc tổ chức để tối ưu hóa hoạt động, loại bỏ những bộ phận không hiệu quả) là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các DNNN. Nhà nước đã thúc đẩy quá trình cổ phần hóa, tạo điều kiện cho các DNNN tiếp cận với nguồn vốn từ thị trường, tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý doanh nghiệp. Cải cách này giúp các DNNN hoạt động hiệu quả hơn, giảm thiểu lãng phí và nâng cao sức cạnh tranh.

Đầu tư phát triển công nghệ: Đầu tư vào công nghệ là yếu tố then chốt để DNNN nắm bắt các cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nhà nước khuyến khích các DNNN đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất và quản lý. Dành nguồn lực để nghiên cứu và phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Thúc đẩy hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu nhằm kết nối với các cơ sở nghiên cứu để phát triển công nghệ và ứng dụng vào sản xuất kinh doanh. Đẩy mạnh ưng dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại trong sản xuất, liên tục cải tiến quy trình sản xuất để nâng cao chất lượng, hiệu quả, giảm thiểu lãng phí,giảm chi phí sản xuất. Việc phát triển các nền tảng công nghệ và xây dựng các hệ sinh thái khởi nghiệp giúp hỗ trợ các startup, doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo điều kiện thúc đẩy sáng tạo và đổi mới.

Phát triển các nền tảng công nghệ và xây dựng các hệ sinh thái dẫn dắt phát triển: Các tập đoàn kinh tế và tổng công ty nhà nước không chỉ tập trung vào phát triển hạ tầng và nền tảng công nghệ mà còn xây dựng các hệ sinh thái hỗ trợ startup và SMEs. Họ cung cấp các dịch vụ tài chính, tư vấn, đào tạo và hỗ trợ công nghệ, giúp các doanh nghiệp nhỏ và khởi nghiệp phát triển, đồng thời định hướng và dẫn dắt nền kinh tế theo hướng bền vững và hiện đại.

Các tập đoàn như VNPT, Viettel, và FPT đang đầu tư mạnh vào hạ tầng viễn thông, mạng 5G, và các dịch vụ đám mây, cung cấp nền tảng kỹ thuật vững chắc cho các doanh nghiệp. Họ cũng phát triển các nền tảng thương mại điện tử và thanh toán, giúp các doanh nghiệp và người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận và giao dịch trực tuyến.

Các tập đoàn và tổng công ty nhà nước xây dựng các hệ sinh thái khởi nghiệp, thành lập các vườn ươm khởi nghiệp và trung tâm đổi mới sáng tạo để hỗ trợ các startup, cung cấp không gian làm việc, nguồn vốn, tư vấn pháp lý, và hỗ trợ công nghệ, đẩy mạnh hợp tác với các trường đại học trong và ngoài nước để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy sự phát triển các sản phẩm số, nền tảng số trong nước Make in Vietnam, tạo môi trường bùng nổ của kinh tế nền tảng.

Các tập đoàn như Vingroup và FPT đã thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm để hỗ trợ tài chính cho các startup và SMEs có tiềm năng. Các ngân hàng thương mại nhà nước như Vietcombank và BIDV cung cấp các chương trình vay vốn ưu đãi, giúp các doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn cần thiết để mở rộng và phát triển.

Các tập đoàn nhà nước đóng vai trò tiên phong trong việc áp dụng và triển khai công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và chuỗi khối (blockchain), định hướng và dẫn dắt các doanh nghiệp khác trong việc tiếp cận và ứng dụng các công nghệ này, thúc đẩy các mô hình kinh tế bền vững, kinh tế xanh, khuyến khích các doanh nghiệp và startup phát triển các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường.

Phát triển cơ sở hạ tầng số, thúc đẩy chuyển đổi số: Các tập đoàn và tổng công ty nhà nước đầu tư mạnh vào hạ tầng kỹ thuật số, bao gồm mạng viễn thông, Internet tốc độ cao, và các hệ thống dữ liệu lớn. Đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ số trong quản lý điều hành doanh nghiệp, đồng thời đầu tư vào phát triển các sản phẩm, dịch vụ số để tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Song song với đó cũng cần đầu tư thích đáng vào các giải pháp an toàn an ninh mạng cũng như nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo mật an toàn an ninh mạng nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Các tập đoàn VNPT, Viettel, CMC, FPT đầu tư mạnh vào hạ tầng số, bao gồm mạng viễn thông, Internet băng rộng, các Trung tâm dữ liệu và các hệ thống dữ liệu lớn. Các tập đoàn VNPT, Viettel đã có nhiều chương trình hỗ trợ các SMEs trong việc chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Phát triển nguồn nhân lực: Nhà nước chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho các DNNN thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao kỹ năng quản lý và chuyên môn cho cán bộ công nhân viên. Triển khai các chế độ đãi ngộ thu hút và giữ chân nhân tài, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Điều này giúp các DNNN có đội ngũ nhân lực đủ năng lực và trình độ để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế hiện đại và hội nhập quốc tế.

Thúc đẩy hợp tác và đóng góp vào ngân sách nhà nước: Các DNNN đóng vai trò chủ đạo trong một số ngành, lĩnh vực quan trọng như năng lượng, tài chính, viễn thông, và xây dựng kết cấu hạ tầng. Sự hợp tác giữa các DNNN với khu vực tư nhân và các đối tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận các công nghệ tiên tiến không chỉ giúp tăng cường năng lực cạnh tranh, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu để mở rộng thị trường mà còn đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước. Nhiều DNNN đã dẫn đầu trong việc đầu tư vào những vùng kinh tế khó khăn, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế: Thông qua việc thực hiện các chính sách và chủ trương của Đảng và Nhà nước, các DNNN không chỉ nâng cao sức mạnh và hiệu quả hoạt động của mình mà còn góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Các DNNN giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, tạo việc làm và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Với vai trò đa dạng và đóng góp tích cực trong nền kinh tế chia sẻ và kinh tế nền tảng của Việt Nam, các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty, DNNN không chỉ là những nhà đầu tư quan trọng mà còn là những người đi đầu trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. Mặc dù các doanh nghiệp này có nhiều thuận lợi trong việc thúc đẩy và dẫn dắt nền kinh tế, nhưng họ cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình thực hiện vai trò của mình. Để thành công, họ cần phải linh hoạt, đổi mới và đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của môi trường kinh doanh hiện đại. Việc xây dựng và phát huy vai trò của các tập đoàn kinh tế và tổng công ty, DNNN là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững và thịnh vượng của nền kinh tế Việt Nam. Thông qua đó các tập đoàn kinh tế, tổng công ty, DNNN không chỉ tăng cường sức mạnh và hiệu quả của mình mà còn góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững và thịnh vượng của nền kinh tế Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển./.

                                                           Trần Hữu Quyền - VNPT Technology