Văn hóa doanh nghiệp - động lực, nguồn lực phát triển bền vững của mỗi tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị

Đã 25 năm trôi qua, kể từ khi Luật doanh nghiệp ra đời lần đầu tiên vào năm 1999. Sau ba lần thay thế, Luật Doanh nghiệp năm 2020 được áp dụng cho đến hiện nay. Điều đó cho thấy rằng, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng hoàn thiện thể chế và không ngừng điều chỉnh chính sách để phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước.

Và đây cũng là tiền đề để hình thành một doanh nghiệp hay được xem như là tài sản hữu hình của doanh nghiệp, nhưng để tồn tại và phát triển một doanh nghiệp lâu dài cần phần “hồn” của doanh nghiệp đó là văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp là giá trị cốt lõi và nền tảng của sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, là nét đẹp được xây dựng và gìn giữ trong suốt quá trình phát triển, hay đúng hơn là tài sản vô hình của doanh nghiệp, là kết quả mà mọi nhà lãnh đạo đều mong muốn và không ngừng củng cố và hoàn thiện mỗi ngày.

Ngày 28/4/2023, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương đã ban hành Nghị quyết 06-NQ/ĐUK về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp trong Khối Doanh nghiệp Trung ương và đã tích cực triển khai đến các cơ quan, đơn vị thuộc khối. Đề cập, vai trò văn hóa doanh nghiệp góp phần hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc; tăng cường kỷ luật, kỷ cương cũng như đảm bảo tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, minh bạch, hiệu quả trong thực thi nhiệm vụ. Từ đó, hình thành giá trị thương hiệu cho doanh nghiệp, tạo bước chuyển biến tích cực về nhận thức và hành động làm nên một hệ thống, thống nhất, cùng mục tiêu xây dựng văn hóa doanh nghiệp dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ta đã và đang tiếp tục kế thừa, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc và truyền thống của doanh nghiệp, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Văn hóa doanh nghiệp mang lại giá trị nào?

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. Nói đến văn hóa là nói đến con người, văn hóa là bản chất, đặc trưng, sức mạnh của con người. Nếu như văn hóa cá nhân là cách làm và cách sống của mỗi cá thể, thì văn hóa doanh nghiệp là cách làm, cách nghĩ và cách sống của doanh nghiệp, hay nói rõ hơn là cách làm, cách nghĩ và cách sống của từng cá thể trong một tập thể của doanh nghiệp đó. Vì lẽ đó mà văn hóa trở thành một trong những yếu tố quan trọng bậc nhất để hình thành nên đội ngũ của một doanh nghiệp.

Thời gian vừa qua, theo tinh thần của Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và kết luận số 76-KL/TW ngày 04/6/2020 của Bộ chính trị (khóa XII) tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 và kết luận số 06-KL/ĐUK ngày 8/6/2012 của Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương về nâng cao năng lực lãnh đạo của các cấp ủy Đảng trong Khối doanh nghiệp Trung ương về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp, văn hóa công sở. Nắm và hiểu rõ tầm quan trọng đó, các cấp uỷ, tổ chức đảng đã tiếp thu và nghiên cứu, quán triệt, triển khai; xây dựng chương trình hành động, quy chế làm việc, quy chế dân chủ cơ sở gắn với công tác xây dựng văn hóa… với nhiều hình thức đa dạng, sáng tạo phù hợp cùng với sự đóng góp trí tuệ của cán bộ, đảng viên và người lao động nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn được giao, góp phần xây dựng chi, đảng bộ, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong sạch, vững mạnh. Việc xây dựng và thực hiện văn hóa trong doanh nghiệp đã phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu; nhận thức của cán bộ, đảng viên về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp được nâng cao. Hệ tư tưởng về giá trị cốt lõi văn hóa doanh nghiệp ngày càng được thấm nhuần sâu rộng, hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc; đáp ứng yêu cầu chuẩn mực về đạo đức, lối sống đến từng cá nhân trong doanh nghiệp. Thành quả đó là đã tạo sự liên kết, hợp tác, đoàn kết một đội ngũ trong một tổ chức cùng nhau thực hiện một tiêu xây dựng “con người văn hóa, doanh nghiệp văn hóa” ngày càng hoàn thiện hơn, toàn diện hơn.

Bên cạnh ghi nhận những tiến bộ trong thực hiện văn hóa doanh nghiệp trong thời gian qua, ở tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Đa phần doanh nghiệp chưa có kế hoạch tài chính riêng hoặc rất hạn chế về tài chính cho văn hóa doanh nghiệp. Chủ yếu thông qua các hình thức truyền thống và ít tốn kém như: tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng văn hóa; may trang phục cho cán bộ, người lao động; xây dựng quy tắc ứng xử… ngoại trừ một số doanh nghiệp, tập đoàn lớn thì đại đa số doanh nghiệp còn lại vẫn chưa xác lập được tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi; việc lãnh đạo, chỉ đạo còn mang tính phong trào, chưa thực sự tạo được môi trường làm việc hấp dẫn, lôi cuốn, chưa thể hiện rõ nét qua các chiến lược, hành động trong quá trình quản lý nhân sự; chưa tạo được sự gắn bó giữa các thành viên trong doanh nghiệp. Chính vì chưa hiểu rõ về văn hóa doanh nghiệp là như thế nào, được cấu thành bởi những yếu tố nào, mô hình triển khai ra sao... Nên các doanh nghiệp chưa thể xây dựng và thực hiện văn hóa một cách bài bản, và dĩ nhiên cũng chưa xây dựng một thang đo nào để đánh giá hiệu quả triển khai văn hóa. Dẫn đến việc áp dụng văn hóa và quản lý nhân sự chưa chưa đồng bộ, chưa khoa học. Có thể thấy, nguyên nhân là do thiếu phương pháp khoa học để xây dựng văn hóa, thiếu tầm nhìn rõ ràng của văn hóa đối với sự phát triển bức phá và bền vững của tổ chức.

Lối đi nào để văn hóa doanh nghiệp được hiện thực hóa?

Để văn hóa doanh nghiệp thực sự trở thành giá trị tinh thần, động lực, nguồn lực phát triển bền vững của mỗi tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, đáp ứng sự phát triển hiện nay, tôi đề xuất một số giải pháp cụ thể:

Một là, thống nhất nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức Đảng cần xác định và xây dựng và phát triển văn hóa, con người là một nhiệm vụ quan trọng. Văn hóa doanh nghiệp cần phải được nhận thức sâu rộng không chỉ ở cấp ủy Đảng, mà còn ở cấp cán bộ, đảng viên và người lao động. Bởi vì để xây dựng thành công văn hóa doanh nghiệp, cần sự đóng góp của tất cả các thành viên trong tổ chức. Mỗi cán bộ, đảng viên cần nêu cao vai trò gương mẫu, thực hiện nhiệm vụ phát triển văn hóa, con người cần phải gắn liền với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Hơn hết, việc tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, sự quản lý, điều hành của lãnh đạo doanh nghiệp và sự phối hợp chặt chẽ giữa tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể trong thực hiện văn hóa doanh nghiệp luôn là giải pháp tối ưu. Song song đó, cần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng hài hòa, vừa bảo đảm về văn hóa phát triển vừa đúng định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng, vừa bảo đảm quyền tự do, dân chủ cá nhân trong sáng tạo trên cơ sở phát huy tính tự giác cao với mục đích đúng đắn. Phải coi đây là giá trị nền tảng, cốt lõi cho doanh nghiệp định hướng trong tuyên truyền, giáo dục, xây dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hóa công sở, văn hóa cán bộ, đảng viên, người lao động trong mỗi cơ quan, đơn vị doanh nghiệp.

Hai là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý doanh nghiệp về văn hóa. Cần cụ thể hoá các quan điểm đường lối của Đảng về văn hoá. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện nội quy, quy chế làm việc của cơ quan, đơn vị nhằm tạo cơ sở pháp lý ngăn ngừa một cách bài bản những vi phạm về văn hóa công vụ. Xây dựng bộ quy tắc, cụ thể hóa các chuẩn mực về đạo đức, văn hóa, lề lối, tác phong làm việc, kỹ năng nghề nghiệp trong các cơ quan, đơn vị phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, đặc thù của mỗi cơ quan, đơn vị tạo môi trường làm việc văn hóa, văn minh, chuyên nghiệp, hiệu quả, gắn kết, trách nhiệm, phát triển. Xây dựng và thực hiện tốt quy chế dân chủ trong hoạt động cơ quan, thực hiện các chuẩn mực văn hóa trong công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành. Cần quan tâm, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang bị kỹ thuật đáp ứng yêu cầu hoạt động văn hoá trong doanh nghiệp, tạo sự gắn bó các thành viên trong doanh nghiệp, và nghiễm nhiên phải cần có kế hoạch tài chính để sử dụng hiệu quả nguồn đầu tư cho văn hoá cũng phải cân đối, phù hợp với quy mô hoạt động của doanh nghiệp.

Xác định việc xây dựng cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa trở thành một trong những tiêu chí để đánh giá, phân loại tổ chức cơ sở đảng hằng năm. Cần đưa các tiêu chí văn hóa doanh nghiệp vào quá trình đánh giá hoạt động doanh nghiệp. Song song với quá trình đánh giá doanh nghiệp, đánh giá nguồn nhân lực dựa vào kết quả làm việc, việc đưa các tiêu chí thực hiện xây dựng phát triển văn hóa doanh nghiệp hết sức cần thiết. Văn hóa kinh doanh, văn hóa ứng xử, việc tuân thủ các quy tắc, các quy trình, thủ tục, thái độ,… cần được doanh nghiệp ban hành các chuẩn mực và làm căn cứ để đánh giá, xét khen thưởng, kỷ luật,... Thông qua việc xây dựng các thang đo và đánh giá là thước đo hiệu quả mọi hoạt động doanh nghiệp có thể kịp thời phát hiện các sai sót để có phương án sửa chữa phù hợp với các tiêu chí bao gồm: hành vi cá nhân tại nơi làm việc, bài trí công sở, việc thực hiện các cam kết, văn hóa trong giao tiếp, nghi thức, các hoạt động khác,… quá trình thực hiện văn hóa doanh nghiệp cần đồng bộ từ trên xuống dưới, công khai và công tâm trong đánh giá.

Ba là, tăng cường xây dựng đội ngũ phát triển toàn diện thông qua công tác đào tạo nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, kĩ năng nghề nghiệp; bồi dưỡng về truyền thống văn hóa, lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên; đề cao đạo đức công vụ, trách nhiệm xã hội, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo và thực thi công vụ, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có uy tín, có chuyên môn giỏi, thông thạo nghiệp vụ; khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tự nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ. Cần thông qua các khóa huấn luyện về văn hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh, văn hóa ứng xử… triển khai rộng rãi trong doanh nghiệp. Qua đó, tạo sự gắn kết của nhân viên, xây dựng nhóm tốt hơn, giảm thiếu tỷ lệ nghỉ việc, xây dựng môi trường cạnh tranh, thúc đẩy sự phát triển, tiến bộ; giữ chân nhân tài, thu hút người mới. Hơn thế nữa, định kỳ hàng năm thường xuyên tổ chức các đợt sinh hoạt chuyên đề về văn hoá doanh nghiệp qua các cuộc họp định kỳ Chi bộ và việc thành lập bộ phận nghiên cứu, triển khai văn hóa doanh nghiệp là cần thiết, làm nền tảng cho sự phát triển của doanh nghiệp. Vì vậy, cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các kế hoạch triển khai văn hóa doanh nghiệp giữa cấp trên và cấp dưới, giữa cấp uỷ Đảng và nhà lãnh đạo, quản lý, đội ngũ doanh nghiệp. Từ đó, giúp cán bộ, đảng viên và người lao động hiểu và nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện văn hóa công vụ theo chương trình, kế hoạch việc thực hiện xây dựng văn hóa doanh nghiệp, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp hằng năm xử lý kịp thời; đưa vào chương trình kiểm tra, giám sát của cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp hằng năm; kiên quyết chống các biểu hiện tiêu cực, xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân tiêu biểu, những cách làm sáng tạo, hiệu quả trong xây dựng và thực hiện văn hoá công sở, văn hóa doanh nghiệp.

Việc tập trung thực hiện hiệu quả các giải pháp nêu trên sẽ góp phần cùng Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương hiện thực hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về xây dựng, phát triển văn hóa doanh nghiệp, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Lương Hoàng Trúc Lam - Đảng bộ Ngân hàng Phát triển (VDB) KV Cần Thơ