VAI TRÒ CỦA PETROLIMEX TRONG VẬN HÀNH KINH DOANH XĂNG DẦU THEO CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG
Năm 2009 là năm đáng ghi nhớ đối với ngành Xăng dầu Việt Nam, bởi ngày 15/10/2010 Chính phủ đã ban hành Nghị định 84/2009/NĐ-CP. Với Nghị định này, lần đầu tiên việc kinh doanh xăng dầu được thực sự vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Đây được xem là bước chuyển mình làm thay đổi về chất của hoạt động quản lý kinh doanh xăng dầu.
Năm 2010, được xem là một cơ hội đối với ngành Xăng dầu vì đây là năm đầu tiên Nghị định 84 thực sự được “đi vào cuộc sống”. Bên cạnh đó cũng có không ít khó khăn, áp lực đối với các doanh nghiệp đầu mối. Vì khi áp dụng cơ chế này đòi hỏi sự chủ động cũng như phải rất linh hoạt trong việc ứng phó với thị trường xăng dầu vốn luôn biến động đầy phức tạp. Với vai trò và kinh nghiệm của một doanh nghiệp chủ đạo, Tổng Công ty Xăng dầu đã xác định rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc bình ổn thị trường xăng dầu nội địa nhằm ổn định nền kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội và tăng trưởng bền vững...
Năm 2009, thị trường tiếp tục diễn biến phức tạp
Năm 2009, thị trường xăng dầu thế giới tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp và khó dự báo. Thế giới tiếp tục phải đương đầu với nhiều khó khăn, thách thức từ hậu quả nặng nề của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế.
Trong giai đoạn 2008-2009, nhu cầu xăng dầu của thế giới đã giảm hơn 2 triệu thùng/ngày, từ mức 86 giảm xuống 84 triệu/ngày, mặc dù trong những tháng cuối năm 2009, nhu cầu đã bắt đầu tăng trưởng trở lại. Hầu hết, lượng giảm tập trung tại các nước phát triển OECD (trong đó 1/3 là từ Mỹ, 1/3 từ Châu Âu); những nước đang phát triển ngoài khối OECD như Trung Quốc, Ấn Độ chỉ chứng kiến sự chững lại tạm thời và sau đó tiếp tục tăng trưởng. Trong năm 2009, Mỹ chiếm 23%, Châu Âu chiếm 18% nhu cầu tiêu thụ xăng dầu toàn thế giới.
Giá dầu thế giới nằm trong dự báo, đã lập lại mặt bằng mới với mức giá dầu thô WTI bình quân cả năm là 61,8 USD/thùng (năm 2008 là xấp xỉ 100 USD/thùng); giá các sản phẩm xăng dầu biến động khá phức tạp với biên độ dao động rộng hầu như lặp lại của năm 2008, khi so sánh giá bình quân tháng 12 với tháng 1 của ba sản phẩm chính (xăng 92 - điêzen 0,05S - madút): năm 2009 tăng tương ứng 61% - 36% - 83%; năm 2008 giảm 61% - 43% - 52%.
Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước cũng không nằm ngoài vùng xoáy của khủng hoảng khi phải đối diện với sản lượng tiêu thụ sụt giảm, giá sản phẩm biến động khá phức tạp với biên độ dao động không thua kém năm 2008; Tình hình đảm bảo ngoại tệ cho nhập khẩu xăng dầu cũng gặp nhiều khó khăn, với chênh lệch khá cao giữa tỷ giá thị trường liên ngân hàng và tỷ giá giao dịch thực tế đã ảnh hưởng đến khả năng huy động ngoại tệ của các ngân hàng thương mại, không đủ nguồn cung, buộc phải giãn mua bằng các hợp đồng vay có thể chịu nhiều rủi ro do biến động tỷ giá.
Cơ chế kinh doanh xăng dầu đã chuyển sang vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước là một bước chuyển quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, các thông tin ra xã hội không đầy đủ về vấn đề vốn rất nhạy cảm này nên cả cơ quan quản lý và doanh nghiệp còn phải chịu sức ép rất lớn từ dư luận.
Năm 2009, với quyết tâm của Chính phủ và các Bộ ngành về tiếp tục kiên trì vận hành kinh doanh xăng dầu theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, đã tạo ra một hành lang để các doanh nghiệp đầu mối sau nhiều năm với cơ chế bù lỗ, có điều kiện thực hiện bước chuyển quan trọng nhất trong hoạt động của mình, đó là tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh xăng dầu.
Petrolimex hướng tới mô hình Tập đoàn năng động
Trong bối cảnh như trên, bằng tính chủ động, linh hoạt, tinh thần trách nhiệm và sự nỗ lực cao, Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam đã khẳng định rõ vai trò chủ lực, vươn lên ngay từ năm đầu tiên chuyển đổi cơ chế, đạt được kết quả trên nhiều lĩnh vực hoạt động, cụ thể là:
Thứ nhất, Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) với vai trò là một Tổng công ty Nhà nước, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước, luôn thể hiện tốt vai trò chủ lực, làm công cụ hữu hiệu để Nhà nước bình ổn thị trường xăng dầu trong mọi thời điểm, đảm bảo đủ nguồn xăng dầu liên tục trong các điều kiện khó khăn, đáp ứng đủ nhu cầu thị trường nội địa, nhu cầu của các hộ sản xuất trọng yếu trong nước và của các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa; chấp hành và thực hiện nghiêm túc, có kết quả các chỉ đạo, giải pháp của Chính phủ.
Thứ hai, Petrolimex đã hoàn thành khá toàn diện các chỉ tiêu kế hoạch về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận, đầu tư phát triển; đảm bảo việc làm và thu nhập ổn định cho hơn 25.000 người lao động trong toàn Ngành ở mức phù hợp với mặt bằng của xã hội; nộp ngân sách gần 29 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 10 nghìn tỷ đồng so với năm trước, con số này đã khẳng định kết quả của điều hành kinh doanh xăng, dầu theo cơ chế thị trường.
Petrolimex cũng đã có những đóng góp có hiệu quả vào công tác an sinh xã hội và từ thiện theo các chương trình mục tiêu của Chính phủ. Nhiều đơn vị thành viên đã tận dụng tốt cơ hội kinh doanh, đã đạt mức lợi nhuận cao nhất trong vòng mấy năm trở lại đây và tiếp tục nổi lên thành thương hiệu mạnh trong nhiều lĩnh vực quan trọng trên thị trường như Hóa dầu, Gas, Vận tải biển, Bảo hiểm, ngân hàng…
Thứ ba, Petrolimex đã tham gia, đóng góp tích cực với các cơ quan quản lý các giải pháp tổ chức, điều hành thị trường và hoàn thiện các văn bản pháp quy thuộc lĩnh vực kinh doanh xăng dầu.
Thứ tư, sự phấn đấu không ngừng của Petrolimex trong suốt quá trình hoạt động của mình đã được khẳng định và ghi nhận bằng quyết định của Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cổ phần hóa và tái cấu trúc TCTy theo mô hình Tập đoàn Xăng dầu đa sở hữu. Có thể nói, đây là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự chuyển đổi to lớn, mở đường cho sự phát triển mạnh mẽ của TCTy trong giai đoạn tiếp theo.
Dự báo năm 2010 và giải pháp bình ổn giá xăng dầu
Bước sang năm 2010, kinh tế thế giới đã qua giai đoạn đáy của khủng hoảng. Với thực tiễn tăng trưởng kinh tế có dấu hiệu lạc quan trong các tháng cuối năm 2009 và quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, Chính phủ đã xây dựng các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội năm 2010 với mức tăng trưởng GDP từ 6,5% - 7%.
Từ tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của các cơ quan dự báo, Bộ Công Thương đã chính thức giao kế hoạch năm 2010 cho Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam với mức tăng sản lượng và doanh thu trên 5%, lợi nhuận trước thuế cao hơn so với năm 2009. Đây là một số chỉ tiêu còn khiêm tốn so với mức tăng mà TCTy đã từng đạt được những năm qua, song cũng là một thử thách không nhỏ đối với mục tiêu để đạt được kết quả tốt với một thị trường nội địa cạnh tranh quyết liệt và tình hình thị trường xăng dầu thế giới còn biến động phức tạp.
Năm 2010 cũng là năm đầu tiên kinh doanh xăng dầu áp dụng Nghị định 84/CP của Chính phủ, sự chủ động của doanh nghiệp đầu mối tạo ra cơ hội phát triển cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Vì là năm đầu tiên áp dụng Nghị định 84 nên trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh doanh sẽ còn phải đối mặt với những diễn biến phức tạp của thị trường, đòi hỏi các cơ quan quản lý Nhà nước, Doanh nghiệp và đặc biệt là người tiêu dùng phải thích ứng với những biến động tăng, giảm giá theo quy luật thị trường, kiên trì thực hiện đảm bảo thực thi có hiệu quả Nghị định này.
Với vai trò và kinh nghiệm của một doanh nghiệp chủ đạo, chiếm thị phần lớn, Petrolimex đã đề xuất, kiến nghị với Chính phủ chuyển đổi cơ chế kinh doanh xăng, dầu, góp sức cùng các cơ quan quản lý nhà nước xây dựng, ban hành Nghị định 84, đây là bước ngoặt quan trọng làm thay đổi về chất của hoạt động quản lý kinh doanh xăng, dầu. Nghị định 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu chính thức có hiệu lực từ 15/12/2009; theo đó việc kinh doanh xăng, dầu được vận hành theo cơ chế mới, doanh nghiệp được quyền quyết định giá bán lẻ khi giá xăng, dầu thành phẩm thị trường thế giới có biến động, là cơ sở để các thương nhân đầu mối vận hành giá bán xăng dầu theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước.
Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước, luôn xác định rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc bình ổn thị trường xăng dầu nội địa, chấp hành và thực hiện nghiêm túc, có kết quả các chỉ đạo, giải pháp của Chính phủ về ổn định nền kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội và tăng trưởng bền vững.
Để tiếp tục bảo đảm ổn định thị trường xăng dầu trong nước và thực thi có hiệu quả Nghị định 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ, Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam đã và đang triển khai thực hiện một số giải pháp sau đây:
Một là, với tinh thần khai thác tối đa nguồn cung từ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, tiếp tục ký các hợp đồng dài hạn, khai thác nguồn nhập khẩu mới, sử dụng có hiệu quả các phương tiện viễn dương đang được đầu tư tăng cường năm 2009 để cân đối nhập khẩu theo chỉ tiêu Bộ Công Thương giao năm 2010, đảm bảo đủ nguồn cho các nhu cầu trong nước với vai trò của một doanh nghiệp chủ lực. Vấn đề quan trọng là phải thay đổi cơ bản phương thức cung cấp nguồn từ Dung Quất để các đầu mối chủ động.
Hai là, chủ động và kiên trì vận hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường bảo đảm: Đủ nguồn cung – Đóng góp cho ngân sách Nhà nước và có tích lũy cho Doanh nghiệp, đảm bảo hài hòa 3 lợi ích Nhà nước - Doanh nghiệp và Người tiêu dùng theo tinh thần của Nghị định 84 của Chính phủ.
Ba là, tiếp tục đầu tư mới, mua lại, nâng cấp hệ thống cửa hàng bán lẻ để tăng cường hệ thống phân phối, nâng cao năng lực bán hàng và văn minh thương mại của hệ thống Petrolimex tại tất cả các địa phương trong cả nước; đặc biệt chú trọng địa bàn mà TCTy chiếm thị phần thấp, ở vùng có quá nhiều điểm bán hàng lấy từ nhiều nguồn/ hoặc thị trường còn bỏ trống mà tại đó dễ xảy ra tình trạng đầu cơ, găm hàng, nâng giá bán; tiếp tục khẳng định vai trò chủ lực của Petrolimex trong bình ổn thị trường tại các địa bàn quan trọng theo yêu cầu của Nhà nước.
Bốn là, sử dụng có điều kiện đối với hệ thống phân phối trung gian trên cơ sở rà soát kỹ để lựa chọn các đối tượng đủ điều kiện và uy tín trong kinh doanh để sử dụng làm Tổng đại lý/Đại lý mang biển hiệu của Petrolimex; các đại lý ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa mà mạng lưới trực tiếp của Petrolimex chưa phủ tới, TCTy sẽ có chính sách phù hợp để cùng phát triển, thực sự trở thành những điểm phân phối hàng đầu của Petrolimex tại các địa phương này.
Năm là, đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình dự án đầu tư trọng điểm để sớm đưa vào khai thác sử dụng, phát huy hiệu quả đồng vốn và tăng khả năng dự trữ hàng hóa theo quy định mới (30 ngày), góp phần bình ổn thị trường xăng dầu trong mọi tình huống.
Sáu là, triển khai đồng bộ chương trình Thẻ xăng dầu trên hệ thống cửa hàng trực thuộc và đại lý có uy tín để gia tăng sản lượng bán lẻ cao hơn mức tăng trưởng tự nhiên, tích cực hưởng ứng chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ; mặt khác, hình thành thói quen mới theo hướng văn minh, mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng khi mua hàng hoá, dịch vụ tại hệ thống của Petrolimex.
TS. Bùi Ngọc Bảo
Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex)