Công nghiệp cơ khí có dấu hiệu phát triển tích cực

Tình hình sản xuất công nghiệp theo báo cáo hoạt động của ngành Công thương tháng 9 và 9 tháng đầu năm 2012 cho thấy, tháng 9/2012, tuy đã có tăng trưởng khá hơn các tháng trước nhưng nhìn chung, một số doanh nghiệp công nghiệp vẫn gặp phải nhiều khó khăn do lượng hàng tồn kho cao trong khi nhu cầu tiêu dùng và đầu tư trong nước không tăng.

Đóng tàu và cấu kiện nổi tăng 248% so với cùng kỳ

So với tháng 9/2011, chỉ số sản xuất công nghiệp toàn ngành tăng 9,7% (trong đó: Tháng 9 so với tháng 8 tăng 4,6%). Tính chung 9 tháng, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 4,8%, đây là mức tăng trưởng thấp so với cùng kỳ của năm 2011 (9 tháng năm 2011 so với 9 tháng năm 2010 tăng 7,8%).

Phân theo ngành kinh tế, so với cùng kỳ năm 2011, 9 tháng năm 2012 ngành sản xuất phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hoà không khí có tốc độ tăng cao nhất, tăng 12,8%, trong đó ngành sản xuất và phân phối điện tăng 11,3%; tiếp đó đến cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 8,4%.

Tăng trưởng thấp nhất trong cơ cấu ngành và thấp hơn so với mức tăng chung của toàn ngành là ngành khai thác mỏ, chỉ tăng 4%, trong đó, riêng ngành khai thác dầu thô và khí tự nhiên tăng 13,4% còn lại các ngành khác đều giảm, có những ngành giảm sâu như: Khai thác đá, cát, sỏi, đất sét và cao lanh giảm 21,8%, khai thác và thu gom than cứng giảm 6% và khai thác khí đốt tự nhiên giảm 2,3%.

Ngành công nghiệp chế biến cũng có mức tăng trưởng thấp ở mức 4,2%, thấp hơn so với mức tăng trưởng chung của toàn ngành và thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng của cùng kỳ năm 2011 (cùng kỳ năm 2011 tăng 10,7%).

Trong đó, có nhiều ngành sản xuất giảm, tập trung chủ yếu ở các nhóm sản xuất vật liệu xây dựng như: xi măng, vôi, thạch cao, sắt, gang thép, sơn... giảm trong khoảng từ 5-15%; nhóm sản xuất sản phẩm điện tử dân dụng, máy mô tơ, máy phát, biến thế, dây điện và cáp điện, xe có động cơ, mô tô, xe máy... cũng giảm từ 1-15%; nhóm sản xuất vải dệt thoi, hàng may sẵn, giày, dép, giấy nhăn, bìa nhăn, bao bì từ giấy và bìa cũng giảm từ 1-13%.

Cơ khí bù đắp cho chế biến

Trong khi nhóm vật liệu xây dựng, điện máy, may mặc, giày, dép và giấy bìa sản xuất suy giảm, thì sản xuất công nghiệp 9 tháng được bù đắp bởi một số nhóm ngành như đóng tàu và cấu kiện nổi (tăng 248%), sản xuất thiết bị truyền thông (tăng 57%) sản xuất phụ tùng và bộ phận phụ trợ cho xe có động cơ và động cơ xe (tăng 44%), sản xuất linh kiện điện tử (tăng 22%), sản xuất phân bón, hoá dược, thuốc và dược liệu tăng trên 15%, sản xuất đường, sữa  tăng trên 14%...

Tính đến hết tháng 8/2012, chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo tăng 6,4% so với cùng kỳ, trong đó tăng chủ yếu ở nhóm hàng chế biến rau quả, thuỷ sản, thức ăn gia súc, đường, sản xuất vải, dệt thoi, may trang phục... tăng trên 14%.

Những nhóm hàng có chỉ số tiêu thụ giảm vẫn tập trung vào một số nhóm sản xuất như: Giấy nhăn và bao bì, hàng may sẵn, giày dép, sản xuất xi măng, cấu kiện kim loại, linh kiện điện tử, sản xuất mô tơ, máy phát, biến thế điện, thiết bị phân phối điều khiển điện, sản xuất dây cáp điện và dây dẫn điện tử khác...

Bộ Công thương đánh giá, trong số 39 nhóm sản xuất thuộc nhóm ngành công nghiệp chế biến, có một số mặt hàng sản xuất tăng cao đã phần nào hỗ trợ cho sự suy giảm của nhóm, tập trung ở nhóm công nghiệp cơ khí như: Sản xuất thiết bị điện, đóng tàu và cấu kiện nổi, sản xuất phụ tùng và bộ phận phụ trợ cho xe có động cơ và linh kiện điện tử.

Điều này cho thấy, trong bối cảnh kinh tế gặp khó khăn nhưng ngành cơ khí vẫn có những dấu hiệu phát triển, chính sách hỗ trợ phát triển ngành đã bắt đầu có tác dụng và cần tiếp tục được thực hiện.  

Tồn kho vẫn cao

Ông Nguyễn Nam Hải - Thứ trưởng Bộ Công thương khẳng định, lượng tồn kho của nhiều sản phẩm vẫn còn cao so với cùng kỳ năm trước. Đến thời điểm 1/9, chỉ số tồn kho ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 20,4% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó những ngành có tồn kho cao tập trung ở nhóm sản xuất vật liệu xây dựng như: Sản xuất xi măng, sắt, thép, gang (tăng trên 40%); sản xuất thức ăn gia súc và thuỷ sản, may trang phục, phân bón và hợp chất nitơ, sản phẩm khác từ plastic, pin ắc quy, dây điện và cáp điện, mô tô xe máy, sản xuất xe có động cơ... tăng trên 20%.

Theo đánh giá của Bộ Công thương, nguyên nhân trực tiếp là nhu cầu trong và ngoài nước suy giảm do những khó khăn chung của kinh tế thế giới và trong nước, thị trường bị thu hẹp gây khó khăn cho việc tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, cũng có một số ngành có chỉ số tồn kho giảm so với cùng kỳ như: Sản phẩm điện tử dân dụng, linh kiện điện tử, sản xuất đường, mì ống, mì sợi, thiết bị dẫn điện các loại...

Chỉ tính riêng lĩnh vực sản xuất thép, ông Nguyễn Tiến Nghi – Phó Chủ tịch Hiệp hội thép Việt Nam cho biết, lượng tồn kho vẫn đang ở mức cao (khoảng 320.000 tấn tính đến cuối tháng 9), dù các doanh nghiệp đã có phương án giảm sản xuất và tăng cường xúc tiến thương mại, tìm đối tác xuất khẩu không có lợi nhuận để giảm hàng tồn. Nguyên nhân cơ bản ngoài việc dư thừa công suất còn do lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc 9 tháng tăng cao đột biến.

Vốn vẫn là giải pháp cấp bách

Theo Bộ Công thương, một khó khăn lớn trong sản xuất công nghiệp hiện nay vẫn là nhu cầu vốn tăng cao do mặt bằng giá các yếu tố sản xuất tăng, nhưng tiếp cận nguồn vốn tín dụng vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến sản xuất và hiệu quả đầu tư kinh doanh.

Việc không thu xếp được vốn, khiến cho tình hình thực hiện các dự án đầu tư, nâng cao năng lực sản xuất tiến độ triển khai vẫn còn rất chậm, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các mục tiêu kế hoạch đặt ra và gây lãng phí các nguồn lực huy động.

Ông Trần Văn Quang – Tổng Giám đốc Công ty CP chế tạo thiết bị điện Đông Anh cho biết, cho đến nay, thực tế sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mới đạt khoảng 40% kế hoạch cả năm và vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu để tiêu thụ hàng tồn kho.

“Mặc dù sản phẩm máy biến áp 500 kVA của công ty đã được Chính phủ cho phép vay ưu đãi để đầu tư nhưng cũng chỉ vay được rất ít, ngân hàng thường trả lời là hết tiền?! Hơn nữa, với lãi suất vay được của ngân hàng ở mức 11-12% dùng để đầu tư cũng rất khó có thể cạnh tranh nổi” - Ông Quang cũng cho hay.

Hiện nay, Bộ Công thương cũng đã có một số giải pháp, như việc duyệt giá một số sản phẩm làm cơ sở cho doanh nghiệp khi ký hợp đồng có cơ sở về giá. Tuy nhiên, cần phải có những giải pháp đồng bộ, mang tính chiến lược lâu dài, như việc tách các gói thầu để ưu tiên hỗ trợ sản xuất trong nước, hay phải có chính sách áp thuế cao đối với những mặt hàng trong nước đã sản xuất được.

Để đẩy mạnh sản xuất công nghiệp 3 tháng cuối năm, Bộ Công thương cho biết, đang chỉ đạo các doanh nghiệp sản xuất trong toàn ngành tiếp tục tiết giảm chi phí, khơi thông đầu ra cho hàng hóa bằng cách củng cố hệ thống phân phối để sản phẩm hàng hóa từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng ở mức giá thấp nhất, giảm tồn kho sản phẩm. Đẩy mạnh sản xuất để đảm bảo cân đối cung cầu các mặt hàng thiết yếu.

Đồng thời, tiếp tục thực hiện sâu rộng “Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, nhằm giảm nhập khẩu, khuyến khích tiêu dùng hàng trong nước, kích thích sản xuất phát triển./.

Theo VOV