Quán triệt thực hiện hiệu quả Quy định số 214-QĐ/TW về đánh giá cán bộ

Để triển khai thực hiện Quy định 214-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XII có hiệu quả, đi vào cuộc sống, công tác tuyên truyền cần khẳng định đây là văn bản pháp lý quan trọng của Đảng làm cơ sở, căn cứ để nhận xét, đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển, giới thiệu cán bộ ứng cử chính xác và khách quan...

Hình ảnh tại Hội nghị Trung ương lần thứ 11, khóa XII.

Ngày 3/2/2020, tại Lễ kỷ niệm trọng thể 90 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh được tổ chức tại Hà Nội, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đọc diễn văn kỷ niệm đã nhấn mạnh: “Một đảng cách mạng chân chính có đường lối đúng, có tổ chức chặt chẽ, có đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, gương mẫu, tận tụy, gắn bó máu thịt với nhân dân, được nhân dân ủng hộ, thì đảng đó có sức mạnh vô địch, không thế lực nào ngăn cản nổi trên con đường dẫn dắt dân tộc đi lên”[1]. Có thể nói nhận định trên của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước được đúc kết qua 90 năm Đảng lãnh đạo nhân dân ta giành được nhiều kỳ tích vĩ đại trong thế kỷ XX và hai thập niên đầu của thế kỷ XXI, trong đó công tác cán bộ qua các thời kỳ giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Công tác cán bộ chính là khâu “then chốt” của công tác tổ chức xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhiều lần chỉ rõ: Công tác cán bộ qua thực tiễn ngày càng thấy quan trọng, là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, là gốc của mọi công việc, then chốt của then chốt. Qua các kỳ Đại hội, Đảng ta ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, Kết luận, Quy định về công tác cán bộ để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Trong bối cảnh chuẩn bị đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng, ngày 2-1-2020, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 214-QĐ/TW về “Khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý” để thay thế Quy định số 90-QĐ/TW ngày 4/8/2017 về “Tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý” cho phù hợp với thực tiễn, tình hình mới của đất nước hiện nay khi bước sang thập niên thứ ba của thế kỷ XXI.

Trước hết, cần tổ chức học tập, quán triệt Quy định số 214-QĐ/TW thật sự có hiệu quả để nâng cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng các cấp, của cán bộ, đảng viên. Khi tuyên truyền cần làm rõ việc Quy định số 214-QĐ/TW ra đời thể hiện tính kế thừa, đổi mới, sáng tạo và phát triển của các Nghị quyết và các văn bản khác về công tác tổ chức xây dựng Đảng, công tác cán bộ trước đó, trong đó có Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VIII) về “Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”; Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XII) về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”; Quy định số 90-QĐ/TW ngày 4/8/2017 của Bộ Chính trị. Cần khẳng định đây là văn bản pháp lý quan trọng của Đảng làm cơ sở, căn cứ để nhận xét, đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển, giới thiệu cán bộ ứng cử chính xác và khách quan.Để triển khai thực hiện Quy định 214-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XII có hiệu quả, đi vào cuộc sống, công tác tuyên truyền cần tập trung một số nội dung.

So với Quy định 90-QĐ/TW, tên của Quy định số 214-QĐ/TW được bổ sung từ “khung” trước “tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý” để Ban Tổ chức Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan căn cứ vào tiêu chuẩn chung và các quy định có liên quan của Đảng, Nhà nước hướng dẫn tiêu chuẩn các chức danh cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý chưa có trong Quy định này. Mặt khác, để các cơ quan Trung ương và các địa phương căn cứ vào Quy định này để xây dựng quy định về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ do cấp mình quản lý. Đồng thời, Quy định số 214-QĐ/TW nêu tiêu chuẩn, tiêu chí ở dạng “khung” để khi triển khai tùy theo điều kiện, hoàn cảnh có những trường hợp cụ thể xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn thì sẽ do cấp có thẩm quyền quyết định.

Công tác tuyên truyền cần tập trung làm rõ Quy định số 214-QĐ/TW mang tính bao quát, toàn diện, đầy đủ khi bổ sung xây dựng thành hệ thống chức danh lãnh đạo các cơ quan Đảng, Nhà nước, Chính phủ, đoàn thể chính trị - xã hội ở Trung ương và các tỉnh, thành phố, như: Tiêu chuẩn của Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương; Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư; Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội, Thường trực Ban Bí thư; Trưởng Ban đảng Trung ương, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ… Đồng thời, Quy định nêu ra tiêu chuẩn, tiêu chí không chỉ đối với các cấp trưởng mà bổ sung cả cấp phó thuộc diện Trung ương quản lý, như: Các chức danh Khối các cơ quan đảng ở Trung ương; Khối cơ quan Quốc hội; Khối cơ quan Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước; Khối cơ quan tư pháp; Khối cơ quan Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội Trung ương; Khối đảng ủy Khối trực thuộc Trung ương; Khối tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Công tác tuyên truyền về “Tiêu chuẩn chung của cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý trong Quy định số 214-QĐ/TW cần nhấn mạnh đã bổ sung một số phẩm chất trong mục “về năng lực và uy tín” là: “…Có quan điểm khách quan, toàn diện, biện chứng, lịch sử cụ thể, có tư duy đổi mới…; kịp thời nắm bắt những thời cơ, vận hội; hành động quyết liệt…; có thành tích nổi trội, có kết quả và “sản phẩm” cụ thể góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị”. Việc bổ sung những tiêu chuẩn này là rất quan trọng và phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước hiện nay vì người lãnh đạo trong giai đoạn mới phải bao hàm cả những phẩm chất này để không trì trệ, phải có “hành động quyết liệt” để thể hiện “nói đi đôi với làm”, là thước đo sự xả thân vì công việc chung và phải có thành tích cụ thể theo tinh thần “lấy hiệu quả làm thước đo”. Một điểm mới nữa đối với cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý là “hoàn thành tốt nhiệm vụ” thay cho “hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao” để phù hợp với tình hình chung và chống căn bệnh chạy theo “chủ nghĩa thành tích”.

Về tiêu chuẩn các chức danh, công tác tuyên truyền cần nêu rõ các chức danh: Chủ tịch nước, Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội đã được bổ sung cụm từ “là trung tâm đoàn kết” như của Tổng Bí thư thay cho cụm từ “là hạt nhân đoàn kết” trong Quy định số 90-QĐ/TW... theo cương vị được Đảng và nhân dân giao phó. Đây là tiêu chuẩn cực kỳ quan trọng thể hiện bản chất quý báu của Đảng ta và thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Đồng thời nhấn mạnh việc bổ sung thêm tiêu chuẩn “uy tín cao trong nhân dân” ở bốn chức danh trên để khẳng định Đảng ta nhất quán thực hiện quan điểm “dân là gốc” theo truyền thống của dân tộc ta và của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó cũng là yêu cầu cao đối với các chức danh đứng đầu Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội.

Khi tuyên truyền về tiêu chuẩn chức danh Tổng Bí thư trong Quy định số 214-QĐ/TW còn nhấn mạnh việc bổ sung so với Quy định số 90-QĐ/TW những phẩm chất cực kỳ quan trọng là “Quy tụ và phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của toàn Đảng, toàn dân và sức mạnh của thời đại để thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đồng thời cũng bổ sung Tổng Bí thư là người có “tư duy nhạy bén” và “bình tĩnh, sáng suốt” trước những vấn đề khó, phức tạp liên quan đến vận mệnh của Đảng, của quốc gia dân tộc. Đây là hai phẩm chất cực kỳ quan trọng đối với người lãnh đạo cao nhất của Đảng để lãnh đạo Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đề ra những chiến lược, sách lược, xử lý các tình huống “ngàn cân treo sợi tóc”, giữ được môi trường hòa bình, ổn định để lãnh đạo đất nước tiếp tục phát triển.

Công tác tuyên truyền cần làm nổi bật những nội dung mới liên quan đến việc điều động, luân chuyển cán bộ thể hiện ở mục 3 trong Quy định số 214-QĐ/TW về  “Một số trường hợp đặc thù áp dụng tiêu chuẩn chức danh khi bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử” trong Quy định số 214-QĐ/TW mới được bổ sung là: 1) Cán bộ được điều động, luân chuyển từ nơi khác đến không nhất thiết phải bảo đảm tiêu chuẩn “đã kinh qua chức danh lãnh đạo, quản lý chủ chốt cấp dưới trực tiếp”; 2) Cán bộ được bổ nhiệm chức vụ tương đương hoặc kiêm nhiệm thêm chức vụ khác thì không nhất thiết phải đảm bảo đầy đủ tiêu chuẩn chức danh tương đương hoặc tiêu chuẩn chức vụ kiêm nhiệm; 3) Cán bộ đang công tác trong lực lượng vũ trang, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước khi bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử không nhất thiết phải bảo đảm tiêu chuẩn “quản lý nhà nước ngạch chuyên viên cao cấp”; 4) Khi xem xét, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử chức danh mới chưa có trong quy định này thì áp dụng tiêu chuẩn chung và vận dung tiêu chuẩn chức danh tương đương có vị trí, tính chất tương đồng.

Công tác tuyên truyền cần nêu rõ khung tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó bao gồm: 1) Nhóm tiêu chí về chính trị, tư tưởng; đạo đức, lối sống; tác phong lề lối làm việc; ý thức tổ chức kỷ luật. 2) Nhóm tiêu chí về kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, trong đó có tiêu chí chung và tiêu chí đặc thù theo từng nhóm chức danh cán bộ. Có thể nói lần đầu tiên Đảng ta xây dựng khung tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý một cách khoa học, bài bản, căn cơ, bám sát tình hình phát triển của Đảng và của đất nước trong giai đoạn mới. So với Quy định số 90-QĐ/TW thì Quy định số 214-QĐ/TW lần này có một điểm bổ sung vô cùng quan trọng về đạo đức, lối sống là “không trục lợi và cũng không để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi” trong khi Quy định số 90-QĐ/TW chỉ nêu: “Không để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi”. Việc  bổ sung tiêu chí “không trục lợi” của bản thân người cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý là vô cùng cần thiết, nó thể hiện tinh thần liêm, chính và nêu gương của cán bộ cấp chiến lược. Trong điều kiện lịch sử mới, mở cửa và phát triển kinh tế thị trường, cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ cấp chiến lược, luôn đứng trước những cám dỗ, đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo luôn phải rèn luyện, trau dồi đạo đức; phải cảnh giác như “đi trên băng mỏng”, như “đứng trước vực sâu” mới có thể vượt qua sự trói buộc của công danh, lợi lộc, để không hành động vì quyền lực, không bị ham muốn dụ dỗ và không bị vật chất đánh bại. Do vậy, so với Quy định số 90-QĐ/TW thì đây là một tiêu chí đánh giá rất cơ bản vì trong điều kiện cơ chế, chính sách, pháp luật còn thiếu đồng bộ và có nhiều sơ hở chưa đủ răn đe, trừng phạt, nếu tinh thần nêu gương và liêm, chính không được tự giác thực hiện, khi có chức, có quyền cao cán bộ, đảng viên khó tránh được tha hóa, như một số trường hợp vừa qua đã phải xử lý theo pháp luật.

Để thực hiện có hiệu quả Quy định số 214-QĐ/TW thì trong quá trình triển khai cần đẩy mạnh tuyên truyền gắn Quy định này với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Quy định số 47-QĐ/TW về “Những điều đảng viên không được làm”; Quy định số 08-QĐ/TW về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”; Quy định số 205-QĐ/TW về “Kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”. Cần quan tâm đặc biệt nội dung “Tăng cường công tác bảo vệc chính trị nội bộ. Nắm chắc lịch sử chính trị và tập trung vào vấn đề chính trị hiện nay. Hoàn thiện quy định để xử lý, sử dụng những trường hợp có vấn đề chính trị. Không xem xét quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử khi chưa có kết luận về tiêu chuẩn chính trị”[2].

Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 7 (khóa XII), đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc thường xuyên của Đảng… Xây dựng đội ngũ cán bộ phải xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới; thông qua hoạt động thực tiễn và phong trào cách mạng của nhân dân; đặt trong tổng thể của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, thu hút, trọng dụng nhân tài”[3]. Chúng ta tin tưởng rằng, với việc thực hiện triển khai có hiệu quả Quy định số 214-QĐ/TW sẽ góp phần quyết định vào thành công của Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng cũng như hoàn thành sứ mệnh cao cả của Đảng ta lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội./.

[1] Nguyễn Phú Trọng. Phát huy truyền thống vẻ vang, tăng cường bản chất cách mạng, tính tiên phong của Đảng, Báo Nhân Dân, ngày 4/2/2020.

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII. Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2018, tr.66.

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII. Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2018, tr.182-183.

TS. Bùi Thế Đức

 Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương