50 năm - Dấu ấn phát triển một Tập đoàn anh hùng

Tròn nửa thế kỷ đã trôi qua, Tập đoàn Sông Đà đã không ngừng lớn mạnh cùng với sự phát triển của đất nước. Với tiền thân là Ban Chỉ huy Công trường thuỷ điện Thác Bà được thành lập ngày 01/6/1961, sau đổi thành Cty Xây dựng thủy điện Thác Bà. Từ năm 1975 - 1994, khi tham gia xây dựng công trình Nhà máy Thủy điện Hoà Bình, cái tên mới “TCty Xây dựng thủy điện Sông Đà” được hình thành.

Ngày 15/11/1995, theo Quyết định số 966/BXD-TCLĐ của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, TCty Xây dựng thủy điện Sông Đà được thành lập lại theo mô hình TCty 90 với tên gọi là TCty Xây dựng Sông Đà. Ngày 11/3/2002, theo Quyết định số 285/QĐ-BXD của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, TCty Xây dựng Sông Đà tiếp tục được đổi tên thành TCty Sông Đà và ngày 12/01/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 52/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Tập đoàn Công nghiệp Xây dựng Việt Nam do TCty Sông Đà làm nòng cốt, với sự tham gia của các TCty: LILAMA, DIC, LICOGI, COMA, Sông Hồng; Đồng thời Thủ tướng Chính phủ cũng ký Quyết định số 53/QĐ-TTg thành lập Cty mẹ - Tập đoàn Sông Đà.

Với bề dày lịch sử hình thành và phát triển, trải qua bao thăng trầm, Tập đoàn Sông Đà luôn luôn nỗ lực phấn đấu và hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình, đóng góp một phần sức lực, trí tuệ của mình cho sự lớn mạnh của Tập đoàn ngày nay vào sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

Trong giai đoạn đất nước thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam. Trước yêu cầu đòi hỏi miền Bắc phải vững mạnh để đảm bảo là hậu phương lớn cho miền Nam đánh Mỹ, và để xây dựng cơ sở vật chất cho Chủ nghĩa xã hội thì điện phải đi trước một bước. Thủy điện Thác Bà (công suất 110MW), công trình thủy điện lớn nhất miền Bắc khi đó là một trong những công trình mở đầu cho công cuộc phát triển điện khí hóa của đất nước. Đây cũng là công trình thuỷ điện đầu tiên, cánh chim đầu đàn của ngành thuỷ điện Việt Nam.

Ngày 01/6/1961 Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 214/TTg về việc thành lập Ban Chỉ huy công trường thủy điện Thác Bà, sau được đổi thành Cty Xây dựng thuỷ điện Thác Bà. Quyết định này đã trở thành quyết định lịch sử khai sinh ra ngành xây dựng thủy điện Việt Nam. Kể từ thời điểm này, lịch sử phát triển của Sông Đà gắn liền với những công trình thủy điện của đất nước.

Sau 8 năm xây dựng (không kể 2 năm tạm ngừng thi công) dưới sự giúp đỡ về kỹ thuật của các chuyên gia Liên Xô, tổ máy 1 đã khởi động vào đúng dịp lễ Quốc khánh, ngày 02/9/1971 và tổ máy 3 khởi động vào ngày sinh nhật Bác 19/5/1972.

Dấu ấn sau công trình thủy điện đầu tiên

Sau thủy điện Thác Bà, Cty Xây dựng thủy điện Thác Bà được Đảng và Nhà nước tin tưởng giao cho nhiệm vụ rất nặng nề nhưng vô cùng vinh quang, đó là: Chinh phục Sông Đà, xây dựng nhà máy thuỷ điện lớn nhất Đông Nam Á (thời kỳ đó) - thuỷ điện Hoà Bình, công suất 1.920MW với 8 tổ máy. Chính trong thời gian này, tên của dòng sông Đà đã trở thành tên gọi mới của Cty: Cty Xây dựng thủy điện Sông Đà và năm 1979 được nâng lên thành TCty Xây dựng thủy điện Sông Đà.

Sau hơn ba năm thi công xây dựng, ngày 12/01/1983 nhà máy thủy điện lớn nhất Đông Nam Á đã tiến hành ngăn sông đợt 1; Tháng 12/1986 ngăn sông đợt 2; Ngày 30/12/1988 phát điện tổ máy số 1 và ngày 04/4/1994 tổ máy số 8 - tổ máy cuối cùng đi vào vận hành - đây có thể coi là thời điểm kết thúc việc xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình.

Trong gian khó với sức trẻ nhiệt huyết Sông Đà đã xuất hiện nhiều tấm gương lao động xuất sắc, quả cảm của những người thợ Sông Đà, tạo nên những anh hùng lao động như: Trần Thọ Chữ, Nguyễn Văn Bình, Lê Thị Ngừng, Nguyễn Hữu Tươi, Đào Công Chững. Đồng thời, đây còn là nơi trưởng thành của nhiều thế hệ cán bộ cấp cao đã và đang đảm nhận trên những cương vị trọng trách của Đảng và Chính phủ, trở thành những đại biểu ưu tú của nhân dân, cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp đổi mới của đất nước như các đồng chí: Phan Ngọc Tường - Cố Bộ trưởng - Trưởng ban Tổ chức Chính phủ; Ngô Xuân Lộc - Nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ; Nguyễn Hồng Quân - Nguyên Bộ trưởng Bộ Xây dựng; Thang Văn Phúc - Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ và nhiều đồng chí khác.

Năm 1986, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 6 của Đảng đánh dấu sự thay đổi lớn lao của đất nước khi chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường theo định hướng Xã hội chủ nghĩa. Đây cũng là thời điểm công trình thủy điện Hòa Bình lại bước vào giai đoạn cuối, hàng vạn cán bộ và người thợ phải đối mặt trước nguy cơ thiếu việc làm và đã có hơn 7.600 người phải thôi việc, nghỉ theo chế độ 176. Đây có thể coi là giai đoạn khó khăn, tổn thất về lực lượng của TCty Xây dựng Tập đoàn Sông Đà.

Một lần nữa bản lĩnh, ý trí của người thợ Sông Đà lại được thử thách, khơi dậy và để giữ chân họ, nhằm bảo toàn lực lượng thợ xây dựng thủy điện, TCty đã thực hiện nhiều phương án phát triển SXKD theo hướng đa dạng hóa các loại hình kinh doanh nhưng vẫn giữ thế mạnh chủ lực là xây dựng các công trình thủy điện.

Với những nỗ lực không mệt mỏi, TCty đã vượt qua giai đoạn khó khăn đó để củng cố, xây dựng lực lượng bước vào một thời kỳ mới, được đánh dấu bằng việc TCty tiếp tục được Đảng và Chính phủ giao nhiệm vụ làm tổng thầu xây dựng Nhà máy Thủy điện Yaly (720MW) ở vùng đất Tây Nguyên - là công trình thủy điện lớn thứ 2 của đất nước thời kỳ đó.

Ngày 04/11/1993, thủy điện Yaly chính thức khởi công. Sau 2 năm xây dựng, ngày 12/12/1995 đã tiến hành ngăn sông; Ngày 23/6/2000 phát điện tổ máy 1 và ngày 28/5/2001 phát điện tổ máy 3.

Song song với việc xây dựng Nhà máy Thủy điện Hòa Bình và Yaly, TCty còn tham gia thi công xây dựng Nhà máy Thủy điện Trị An (400MW), Hàm Thuận - Đa My (475MW); Đường dây 500KV Bắc - Nam và các trạm biến áp 500KV Hòa Bình, Pleiku, góp phần đưa các công trình trên vào vận hành đúng tiến độ, làm gia tăng sản lượng điện, cũng như kịp thời điều tiết điện năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Giai đoạn đổi mới vươn lên tự chủ

Năm 1995, TCty Xây dựng Sông Đà chuyển sang tổ chức và hoạt động theo mô hình TCty nhà nước theo Quyết định số 90/TTg của Thủ tướng Chính phủ tháng 12/2005, TCty được Bộ Xây dựng quyết định chuyển sang hoạt động theo mô hình Cty mẹ - Cty con. Sau khi hoàn thành thi công xây dựng Nhà máy Thủy điện Yaly năm 2001, lực lượng xây dựng thủy điện của TCty đã phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, với 18 đơn vị chuyên ngành (xây dựng thủy điện, cơ giới, công trình ngầm, bê tông thủy công, đường dây và trạm biến áp, vật tư vận tải, điện nước, tư vấn xây dựng...), cùng với lực lượng lao động bình quân trên 20 nghìn người, đội ngũ cán bộ quản lý giầu kinh nghiệm và lực lượng xe máy thi công hùng hậu, hiện đại. Vì vậy, TCty tiếp tục được Đảng, Chính phủ giao cho làm tổng thầu EPC các công trình thủy điện: Sê San 3 (273MW), Tuyên Quang (342MW) và tổng thầu xây lắp hầu hết dự án thủy điện lớn như: Huội Quảng (520MW), Bản Vẽ (320MW), Sê San 4 (360MW), Plêikrông (100MW), Sơn La (2.400MW), Lai Châu (1.200MW)... Tại công trình Thuỷ điện Sơn La - thủy điện lớn nhất Đông Nam Á, TCty đã hoàn thành mục tiêu tiến độ công trình để phát điện tổ máy 1 vào tháng 12/2010, sớm hơn 2 năm so với tiến độ do Quốc hội phê duyệt; Đây thực sự là một kỳ tích to lớn của những người thợ Sông Đà.

Ngoài thi công xây lắp các công trình thủy điện, Tập đoàn đã mở rộng và phát triển sang lĩnh vực thi công xây dựng các công trình công nghiệp (Xi măng Bút Sơn, Nghi Sơn... Nhà máy đường Sơn La, Hòa Bình, Vị Thanh...), giao thông (Hầm đường bộ qua đèo Hải Vân, Đường Hồ Chí Minh, QL1A...)....

Từ đơn vị chuyên về thi công xây lắp, Tập đoàn đã tích lũy kinh nghiệm, làm chủ công nghệ, để vươn lên làm chủ đầu tư và tự thực hiện (từ công tác tư vấn, đến thi công xây lắp) nhiều dự án trong các lĩnh vực, nhằm mở rộng quy mô SXKD của TCty:

Thủy điện: Đã nghiên cứu, thực hiện đầu tư dự án thủy điện Cần Đơn (76MW) - dự án thủy điện đầu tiên trong nước được thực hiện theo hình thức BOT; Tiếp theo đó, Sông Đà đã tiếp tục nghiên cứu và thực hiện đầu tư nhiều dự án thủy điện như: Ry Ninh 2, Nà Lơi, Thác Trắng, Sê San 3A (98MW), Nậm Mu, Nậm Chiến (210MW)... Đặc biệt, TCty còn là DN đầu tiên được Chính phủ hai nước Việt Nam và Lào giao cho nghiên cứu và thực hiện đầu tư 7 dự án thủy điện tại Lào (Xêkaman 3, Xêkaman 1, Sê Kông 3...), với tổng công suất khoảng 1.400MW, để nhập khẩu điện về Việt Nam. Đến năm 2010, TCty đã có 13 dự án đi vào vận hành, với tổng công suất 404MW, điện lượng bình quân hàng năm 1,74 tỷ KWh, góp phần bù đắp vào sự thiếu hụt điện năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Sản xuất VLXD: Với nhà máy thép Việt-Ý (công suất 200 nghìn tấn/năm); Nhà máy phôi thép Sông Đà (400 nghìn tấn/năm); Xi măng Hạ Long (công suất 2,1 triệu tấn/năm), nâng tổng số nhà máy xi măng lên 3 nhà máy, với tổng công suất 2,5 triệu tấn/năm và các nhà máy khác.

Hạ tầng giao thông: Hoàn thành đầu tư 3 dự án theo hình thức BOT: Hầm đường bộ qua đèo Ngang, QL2 đoạn Hà Nội - Vĩnh Phúc, QL1A đoạn tránh TP Hà Tĩnh. Hiện nay, đang triển khai đầu tư dự án QL6 đoạn Hà Nội - Xuân Mai, QL3 đoạn Hà Nội - Thái Nguyên theo hình thức BOT kết hợp BT.

Nhà và đô thị: Thành công đầu tiên của Sông Đà là thực hiện dự án Mỹ Đình - Mễ Trì, tiếp theo đó Tập đoàn đã và đang nghiên cứu và thực hiện đầu tư nhiều dự án có hiệu quả tại các TP lớn trong nước (Hà Nội, TP.HCM, Nha Trang, Đà Nẵng...). Việc đầu tư các dự án này mang lại hiệu quả lớn cho đất nước cũng như của Tập đoàn sau này.

Sự phát triển mạnh mẽ của Sông Đà trong thời kỳ này, ngoài sự ủng hộ, chỉ đạo và giúp đỡ của Đảng, Chính phủ, các bộ, ngành (đặc biệt là Bộ Xây dựng) đã minh chứng cho sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng bộ TCty Sông Đà và sự đoàn kết, nhất trí, năng động, sáng tạo của thế hệ cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý và công nhân kỹ thuật sẵn sàng giám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, khắc phục mọi khó khăn, vướng mắc về cơ chế để quyết định kịp thời, nhằm đưa TCty phát triển ổn định vững chắc. Thành quả ấy không thể không nhắc tới công lao, đóng góp to lớn của các Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới như: Cao Lại Quang, Lê Văn Quế, Nguyễn Văn Thêm, Bùi Văn Thọ, Nguyễn Văn Thanh, Nguyễn Bá Lộc, Đỗ Yên Sơn, Nguyễn Duy Hoàn, Nguyễn Văn Nhi và những tấm gương tiêu biểu xuất sắc, năng động sáng tạo như: Nguyễn Khắc Kiên, Đinh La Thăng, Nguyễn Tiến Cầm, Dương Khánh Toàn... cùng nhiều tấm gương tiêu biểu khác là những người đã làm nên sự khác biệt của TCty Sông Đà trước đây và Tập đoàn Sông Đà ngày nay.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước phát triển các TCty, các tập đoàn kinh tế nhà nước có quy mô và tiềm lực ngang tầm với các tập đoàn kinh tế của các quốc gia trong khu vực và thế giới, nhằm góp phần ổn định, phát triển nền kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội của đất nước, ngày 12/01/2010 Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 52/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Tập đoàn Công nghiệp Xây dựng Việt Nam do TCty Sông Đà làm nòng cốt, với sự tham gia của các TCty: LILAMA, DIC, LICOGI, COMA, Sông Hồng và Quyết định số 53 /QĐ-TTg thành lập Cty mẹ - Tập đoàn Sông Đà. Đây được coi là sự kiện vô cùng quan trọng, đánh dấu bước phát triển mới của TCty Sông Đà cùng với tiến trình đổi mới, hội nhập kinh tế thế giới của đất nước.

Ngay sau khi được thành lập, Tập đoàn đã sớm ổn định và đi vào hoạt động theo đúng định hướng đã đề ra. Hiện nay, Tập đoàn đang triển khai xây dựng chiến lược phát triển Tập đoàn đến năm 2015 tầm nhìn đến năm 2020 có tính tới năm 2030 và chiến lược kinh doanh của các TCty, Cty con thuộc Tập đoàn; Thực hiện tái cơ cấu lại các Cty con thành các đơn vị chuyên ngành để tạo nên sức mạnh tổng hợp đủ sức cạnh tranh với các Tập đoàn kinh tế lớn trong khu vực và thế giới, góp phần quan trọng vào thành công của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

Trong quá trình xây dựng và phát triển của mình, Tập đoàn Sông Đà luôn đặc biệt quan tâm đến đảm bảo việc làm và thu nhập cho CBCNV, cũng như quan tâm tổ chức nơi ăn, ở cho người lao động tại các công trường, nhà máy, trang bị các phương tiện truyền thông, thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao nhằm đáp ứng nhu cầu đời sống vật chất, tinh thần ngày càng cao của CBCNV, đặc biệt là tại các công trường vùng sâu, vùng xa.

Với nỗ lực của CBCNV của TCty Sông Đà trong những năm qua, để ghi nhận những thành tích to lớn mà Tập đoàn Sông Đà đã đạt được, Đảng và Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Huân chương Sao vàng (dự kiến tháng 5/2011); Anh hùng Lao động cho 4 tập thể và 14 cá nhân, trong đó Tập đoàn Sông Đà là DN xây dựng đầu tiên vinh dự được nhận danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới; 2 huân chương Hồ Chí Minh cho 2 tập thể; 15 Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba cho các tập thể, cá nhân và nhiều danh hiệu cao quý khác.

Mục tiêu, định hướng phát triển của Tập đoàn Công nghiệp Xây dựng Việt Nam đến năm 2015

Với vai trò là nòng cốt của Tập đoàn Công nghiệp Xây dựng Việt Nam Tập đoàn Sông Đà đang tích cực xây dựng thành Tập đoàn kinh tế mạnh ở trong nước và khu vực, có quy mô lớn, hiện đại, đa sở hữu, SXKD có hiệu quả cao trên 6 lĩnh vực chính là: Xây dựng; lắp đặt thiết bị; sản xuất công nghiệp; cơ khí, chế tạo; đầu tư KCN và đô thị; đầu tư tài chính. Không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả SXKD của Tập đoàn, góp phần to lớn vào sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

Mục tiêu cụ thể:Trở thành một nhà sản xuất công nghiệp lớn, đứng trong Top 5 của Việt Nam; Trở thành nhà chế tạo cơ khí mạnh, đứng trong Top 10 khu vực ASEAN; Trở thành tổng thầu xây lắp và tổng thầu EPC mạnh, đứng trong Top 5 khu vực ASEAN; Trở thành nhà đầu tư đô thị, KCN lớn trong nước.

Ghi theo lời kể của ông Lê Văn Kính - nguyên Giám đốc Cty Sông Đà 7 
- Tập đoàn Sông Đà (BXD)