Góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu quốc gia về giảm nghèo

Ngày 04/10/2002, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 78/2002/NĐ-CP về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác; đồng thời Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng Phục vụ người nghèo. Sự ra đời của NHCSXH là mốc lịch sử quan trọng đánh dấu sự phát triển của hệ thống tài chính Việt Nam trong việc cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, tách tín dụng chính sách ra khỏi tín dụng thương mại, tập trung nguồn lực vào một đầu mối và huy động lực lượng toàn xã hội tham gia vào sự nghiệp xóa đói giảm nghèo; góp phần hạn chế nạn cho vay nặng lãi ở khu vực nông thôn.

Đảng bộ NHCSXH TW vinh dự được nhận Cờ xuất sắc trong nhiệm kỳ 2010 - 2015 của Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương.

Với mục đích cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người nghèo; tạo điều kiện để người nghèo tiếp cận tốt hơn các dịch vụ xã hội cơ bản; thu hẹp khoảng cách chênh lệch về mức sống giữa nông thôn và thành thị, giữa các vùng, các dân tộc và các nhóm dân cư,… trong những năm qua, bên cạnh việc tập trung thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm thực hiện mục tiêu giảm nghèo nhanh và bền vững. Điều đó cũng thể hiện quyết tâm thực hiện Mục tiêu thiên niên kỷ số một của Liên hợp quốc mà Việt Nam đã cam kết đó là “Xóa bỏ tình trạng nghèo đói cùng cực và thiếu đói”.

Qua kinh nghiệm thực tiễn của nhiều nước trên thế giới khi thực hiện công cuộc xoá đói giảm nghèo cho thấy việc cấp vốn tín dụng cho người nghèo đồng thời hướng dẫn họ phương pháp sử dụng vốn hiệu quả theo phương châm “cho cần câu không cho con cá” là phù hợp với cơ chế kinh tế thị trường, vừa giúp họ có vốn để sản xuất, kinh doanh, vừa giúp họ làm quen với việc vay trả; đem lại hiệu quả ưu việt hơn so với hình thức cấp cho không (cho con cá mà không cho cần câu).

Nhìn lại chặng đường hơn 14 năm hình thành và phát triển của hệ thống NHCSXH, có thể thấy, quan điểm của Đảng ta đối với vấn đề giảm nghèo về cơ bản đã có những bước thay đổi theo quá trình phát triển kinh tế - xã hội và ngày càng toàn diện, thiết thực hơn. Từ chỗ quan tâm giải quyết vấn đề đói nghèo trên diện rộng phạm vi cả nước, đến nay chúng ta đang tiến hành đồng bộ các giải pháp phát triển cơ sở hạ tầng gắn liền với phát triển văn hoá - xã hội; chú trọng đẩy mạnh việc thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường trợ giúp các đối tượng yếu thế; tập trung triển khai có hiệu quả các chương trình kinh tế - xã hội, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn nhằm phân bổ nguồn lực hợp lý hơn, thu hẹp nhanh khoảng cách giàu nghèo, lồng ghép các chính sách, chương trình, hướng đến nâng cao chất lượng giảm nghèo một cách căn bản và bền vững. Trong số đó, tín dụng chính sách do NHCSXH thực hiện được đánh giá là một trong những công cụ đắc lực nhất.

Công cụ đắc lực bảo đảm an sinh xã hội

Ban chỉ đạo Tây Bắc phối hợp với NHCSXH và tỉnh Lào Cai tổ chức Hội nghị tổng kết 5 năm tín dụng chính sách vùng Tây Bắc và Kết quả 2 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội.

Trong những năm qua, NHCSXH không chỉ nhận thức rõ ràng mà luôn quán triệt sâu sắc quan điểm xuyên suốt của Đảng coi vấn đề giảm nghèo vừa là mục tiêu, vừa là yêu cầu và là động lực để phát triển kinh tế - xã hội; góp phần bảo đảm an sinh và công bằng xã hội. Bám sát sự chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, được sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, đoàn thể, các địa phương và ý chí quyết tâm, đồng thuận của toàn thể cán bộ, viên chức trong hệ thống, NHCSXH đã tập trung huy động các nguồn lực tài chính để tổ chức thực hiện hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách, đáp ứng cơ bản nhu cầu vốn cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác; đồng thời triển khai đồng bộ các giải pháp để không ngừng hoàn thiện mô hình tổ chức quản trị, điều hành tác nghiệp; củng cố, nâng cao chất lượng tín dụng chính sách nhằm mang lại hiệu quả hoạt động thiết thực.

Với quyết tâm và nỗ lực của cả hệ thống, đến 30/9/2016, tổng nguồn vốn huy động đạt trên 160 nghìn tỷ đồng, tổng dư nợ cho vay đạt trên 154 nghìn tỷ đồng, với gần 6,8 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và các đối tượng chính sách khác đang vay vốn. Chất lượng tín dụng không ngừng được cải thiện, nâng cao, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ khoanh chiếm 0,80%/tổng dư nợ, trong đó nợ quá hạn là 0,42%. Đã có gần 29 triệu lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách được vay vốn từ NHCSXH, với tổng doanh số cho vay đạt trên 360 nghìn tỷ đồng. Vốn tín dụng chính sách đã góp phần giúp trên 4 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; thu hút, tạo việc làm mới cho trên 3,2 triệu lao động, trong đó trên 107 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài; giúp trên 3,4 triệu học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập; xây dựng trên 8,1 triệu công trình cung cấp nước sạch, công trình vệ sinh ở nông thôn, trên 7,5 nghìn căn nhà tránh lũ cho hộ nghèo tại các tỉnh miền Trung, trên 104 nghìn căn nhà vượt lũ cho hộ gia đình vùng đồng bằng sông Cửu Long và gần 484 nghìn căn nhà cho hộ nghèo và các hộ gia đình chính sách chưa có nhà ở trên toàn quốc…

Hội nghị thi đua yêu nước Ngân hàng CSXHTW.

Các chương trình tín dụng ưu đãi của Nhà nước do NHCSXH đã và đang thực hiện không chỉ mang lại thu nhập, nâng cao đời sống kinh tế của người nghèo và các đối tượng chính sách mà còn tăng cơ hội cho người nghèo hội nhập vào quá trình phát triển của đất nước, góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước. Tỷ lệ hộ nghèo cả nước trong giai đoạn 2005 - 2010 giảm từ 22% xuống 9,45% và trong giai đoạn 2011 - 2015, tỷ lệ hộ nghèo cả nước theo chuẩn nghèo mới giảm từ 14,2% năm 2011 xuống còn dưới 5% năm 2015; riêng tỷ lệ hộ nghèo tại 62 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ giảm từ 58,33% năm 2010 xuống còn dưới 28% năm 2015, bình quân giảm hơn 6%/năm. Đời sống vật chất và tinh thần của người nghèo, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa đã có thay đổi căn bản. Quan trọng hơn, các giải pháp đúng đắn, kịp thời của NHCSXH theo quan điểm của Đảng đã góp phần kích thích, khơi dậy ý chí, năng lực vươn lên thoát nghèo của hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Hoàn thiện mô hình, đổi mới phương thức cấp tín dụng chính sách

Đồng vốn ưu đãi của Chính phủ đã được NHCSXH chuyển trực tiếp đến tận tay bà con vùng cao.

Để có được những kết quả đó, trong quá trình hoạt động, NHCSXH đã không ngừng hoàn thiện, đổi mới, cải cách nhằm xây dựng được mô hình tổ chức và phương thức quản lý tín dụng đặc thù, phù hợp với điều kiện thực tiễn nước ta.

Với mô hình tổ chức quản trị gồm Hội đồng quản trị ở Trung ương và Ban đại diện Hội đồng quản trị ở cấp tỉnh, huyện thực hiện chức năng chỉ đạo, giám sát việc triển khai tín dụng chính sách, trong đó Chủ tịch Hội đồng quản trị NHCSXH là Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Ban đại diện Hội đồng quản trị NHCSXH do Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cùng cấp làm Trưởng ban; các thành viên còn lại đều là đại diện lãnh đạo một số Bộ, ngành liên quan, các tổ chức chính trị - xã hội và lãnh đạo chính quyền địa phương. Thời gian qua, bộ máy quản trị đã thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu cho Chính phủ, cho chính quyền địa phương triển khai có hiệu quả các chương trình tín dụng của Đảng và Nhà nước, gắn kết với chương trình giảm nghèo và an sinh xã hội.

Bộ máy điều hành tác nghiệp, ngoài Hội sở chính còn có 63 chi nhánh cấp tỉnh, 629 Phòng giao dịch cấp huyện được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, thiết bị tin học đảm bảo phục vụ giao dịch với đội ngũ hơn 9.000 cán bộ, viên chức tinh thông nghiệp vụ, giỏi một việc, biết nhiều việc. Chính nhờ tổ chức mạng lưới rộng lớn với bộ máy điều hành tác nghiệp gọn nhẹ, hiệu lực, hiệu quả này đã giúp NHCSXH tập trung huy động được nguồn lực và chuyển tải kịp thời nguồn vốn đến tận nơi ở của người nghèo và các đối tượng chính sách một cách an toàn, hiệu quả; tạo điều kiện tiết giảm chi phí quản lý bộ máy cho ngân sách nhà nước và thấp hơn định mức của Nhà nước giao, hàng năm tiết kiệm cho ngân sách nhà nước hàng trăm tỷ đồng. Qua công tác kiểm toán, thanh tra và kiểm tra hàng năm, các cơ quan chức năng (Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và các Uỷ ban của Quốc hội, các cơ quan của địa phương) đã đánh giá cao những cố gắng của NHCSXH trong việc thực thi các chính sách tín dụng ưu đãi của Đảng, Nhà nước và quản lý vốn, tài sản an toàn và hiệu quả, chi tiêu tiết kiệm và đúng chế độ, chính sách.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ làm việc với Ngân hàng CSXHTW.

Để chuyển tải vốn tín dụng chính sách đúng đối tượng thụ hưởng, đồng thời nâng cao chất lượng tín dụng, hỗ trợ tối đa cho người nghèo trong điều kiện phải tinh giản biên chế, tiết giảm chi phí quản lý, chi phí xã hội..., NHCSXH đã thực hiện phương thức quản lý tín dụng chính sách thông qua hoạt động ủy thác với các tổ chức chính trị - xã hội. Được chính quyền địa phương hỗ trợ, NHCSXH đã phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội thành lập mạng lưới gần 200 nghìn Tổ tiết kiệm và vay vốn, đồng thời duy trì giao dịch (cho vay, thu nợ, thu lãi, họp giao ban, phổ biến các chính sách tín dụng mới...) tại gần 11 nghìn Điểm giao dịch đặt tại trụ sở UBND các xã, phường, thị trấn - đây vừa là nơi giúp hộ vay thực hiện các thủ tục vay vốn, tổ chức sinh hoạt tương trợ giúp đỡ nhau, đảm bảo thực hiện cơ chế dân chủ; vừa là nơi để NHCSXH đưa các nghiệp vụ tín dụng về cơ sở phục vụ hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác thuận tiện, hiệu quả hơn.

Hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách đã được nhân dân ghi nhận, được Đảng, Nhà nước, Quốc hội đánh giá cao. Tại Chỉ thị số 40/CT-TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội đã đánh giá: “Trong những năm qua, hoạt động tín dụng chính sách do Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện là một giải pháp sáng tạo có tính nhân văn sâu sắc và phù hợp với thực tiễn Việt Nam, góp phần quan trọng thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước đã đề ra về giảm nghèo, tạo việc làm, phát triển nguồn nhân lực, bảo đảm an sinh xã hội chủ nghĩa”. Đồng chí Nguyễn Văn Bình, Uỷ viên Bộ Chính trị - Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã khẳng định: “Không thể phủ nhận vai trò đóng góp thiết thực, to lớn của nguồn vốn chính sách vì an sinh, công bằng xã hội và chưa ở đâu trên thế giới có mô hình Ngân hàng Chính sách Nhà nước phục vụ cho người nghèo và các đối tượng chính sách đắc lực, hiệu quả như ở Việt Nam”. Quốc hội đã ghi nhận và đánh giá NHCSXH là một “điểm sáng” trong thực hiện chính sách giảm nghèo; là tổ chức tín dụng duy nhất đã xây dựng được mạng lưới giao dịch trải khắp cả nước xuống tận các xã, góp phần xóa tình trạng xã trắng về tín dụng của Nhà nước và tạo được hệ thống dịch vụ gần dân.

Tiếp tục nỗ lực trong giai đoạn mới

Ban Chấp hành Đảng bộ Ngân hàng CSXHTW nhiệm kỳ 2015 - 2020.

Theo kết quả điều tra chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2016-2020, tỷ lệ hộ nghèo toàn quốc là 9,88%, hộ cận nghèo là 5,22%, trong đó: số hộ nghèo trên địa bàn 64 huyện nghèo 50,43%, số hộ cận nghèo là 12,83%; khu vực miền núi Tây Bắc có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước với 34,52%, tiếp theo là miền núi Đông Bắc (20,74%) và Tây Nguyên (17,14%). Đây chính là thách thức đối với NHCSXH trong hành trình thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững bởi đối tượng phục vụ thì tăng trong khi đó nguồn vốn ngân sách còn hạn chế. Tuy nhiên, toàn hệ thống NHCSXH luôn xác định cần bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, của Chính phủ về vấn đề giảm nghèo để đổi mới tư duy trong việc thực hiện tín dụng chính sách. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà NHCSXH tập trung triển khai thực hiện trong thời gian tới đó là tiếp tục thực hiện Chiến lược phát triển NHCSXH giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Chỉ thị 40-CT/TW của Ban Bí thư TW Đảng, ngày 22/11/2014 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách, Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Tư duy mới về tín dụng chính sách không chỉ giới hạn trong nhận thức mà đang được NHCSXH thực hiện đi đôi với năng lực mới và phương pháp mới nhằm tiếp tục tăng cường nguồn lực, bố trí tập trung và thống nhất quản lý nguồn vốn tín dụng. Theo đó, ưu tiên hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào ở những vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa, biên giới hải đảo; gắn tín dụng chính sách với cuộc vận động cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại, đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ ngân hàng và các định hướng về cơ chế tài chính, công tác quản trị ngân hàng, phát triển nguồn nhân lực và hiện đại hoá hoạt động./.

                                                                                              Nguyễn Đức Vui

Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy NHCSXHTW