Hội thảo "Vai trò của kinh tế Nhà nước trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng"

Sáng 13/4, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp với Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương đồng tổ chức Hội thảo khoa học "Vai trò của kinh tế nhà nước trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng".

Các đồng chí: Nguyễn Long Hải, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương; PGS, TS. Vũ Trọng Lâm, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS,TS. Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo Uỷ Ban Quản lý vốn tại doanh nghiệp; Hội đồng Lý luận Trung ương; Viện kinh tế Việt Nam; Trưởng các ban, đơn vị của Đảng uỷ Khối Doanh nghiệp Trung ương; Bí thư, Phó Bí thư các đảng uỷ trực thuộc cùng các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế.

Các đồng chí chủ trì Hội thảo.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, đồng chí Nguyễn Long Hải, Bí thư Đảng uỷ Khối Doanh nghiệp Trung ương nêu rõ: Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế là quan điểm xuyên suốt và nhất quán của Đảng và Nhà nước ta kể từ khi thực hiện công cuộc Đổi mới vào năm 1986 đến nay. Trong tiến trình xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế, qua các kỳ Đại hội, Đảng ta xác định kinh tế nhà nước (KTNN) giữ vị trí trọng yếu, vai trò quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tạo nền tảng cơ bản để phát triển mọi ngành, lĩnh vực, thành phần kinh tế và loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế quốc dân.

Đồng chí Nguyễn Long Hải nhấn mạnh, vai trò chủ đạo của KTNN được khẳng định qua nhiều kỳ Đại hội của Đảng, trong đó Đại hội XIII tiếp tục khẳng định: “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó: kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không ngừng được củng cố, phát triển; kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng; kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được khuyến khích phát triển phù hợp với chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội”.

Đồng chí Nguyễn Long Hải, Uỷ viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Đảng uỷ Khối Doanh nghiệp Trung ương phát biểu tại Hội thảo.

Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là phù hợp với điều kiện của nước ta và là tiêu chí quan trọng bảo đảm tính định hướng XHCN, bởi: Thứ nhất, vai trò chủ đạo của KTNN thể hiện rõ bản chất, đặc trưng của nền KTTT định hướng XHCN, hoàn toàn khác với KTTT ở các nước tư bản chủ nghĩa, được xây dựng trên cơ sở sở hữu tư bản độc quyền. Vai trò chủ đạo của KTNN xuất phát từ lợi ích của đất nước, của nhân dân trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. 

Thứ hai, KTNN có vai trò đầu tầu, hướng dẫn, dẫn dắt các hình thức sở hữu khác trong việc phát triển các lĩnh vực đặc biệt như cần nhiều vốn đầu tư, có hàm lượng khoa học cao, một số lĩnh vực đặc biệt mới hình thành. 

Thứ ba, KTNN có vai trò chủ đạo sẽ bảo đảm phát triển năng lực cạnh tranh của quốc gia. 

Thứ tư, đối với an ninh quốc gia, KTNN thể hiện vai trò ở hai nội dung cơ bản, đó là nắm giữ những ngành đặc biệt quan trọng liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia (sản xuất, sửa chữa vũ khí, trang bị chuyên dùng cho quốc phòng, an ninh,...). Tham gia chiếm giữ một số vị trí thiết yếu, quan trọng để chủ động định hướng xã hội, làm đối trọng trong phát triển hội nhập kinh tế quốc tế (bán buôn lương thực, xăng dầu; sản xuất điện; khai thác khoáng sản quan trọng; một số sản phẩm cơ khí, điện tử, công nghệ thông tin quan trọng; bảo trì đường sắt, sân bay,...).

Thứ năm, về mặt xã hội, do bản chất về mặt sở hữu và mục đích hoạt động, KTNN có vai trò quan trọng trong gánh vác chức năng và vai trò xã hội. Kinh tế nhà nước phải đảm nhận những ngành ở những địa bàn khó khăn có ý nghĩa chính trị - xã hội mà tư nhân không muốn đầu tư, thực hiện sự bảo đảm cân bằng về đầu tư phát triển theo vùng, miền, đảm nhận các ngành sản xuất hàng hoá công cộng thiết yếu, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, các chương trình xóa đói, giảm nghèo,…

Với vai trò của mình, những năm qua, kinh tế nhà nước đã góp phần không nhỏ vào thành tựu chung trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu rộng ở Việt Nam. Thể hiện ở việc: giữ vững độc lập, tự chủ trong việc xác định chủ trương, đường lối, chiến lược phát triển kinh tế đất nước; nền kinh tế phát triển ổn định, năng lực cạnh tranh cao cả về quy mô của nền kinh tế cũng như sự cạnh tranh của các doanh nghiệp và sản phẩm quốc gia; giữ vững các cân đối lớn, chú trọng bảo đảm an ninh kinh tế. Nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế trước tác động tiêu cực từ những biến động của bên ngoài; nền kinh tế Việt Nam ngày càng đa phương hoá, đa dạng hóa quan hệ kinh tế quốc tế, tránh lệ thuộc vào một thị trường, một đối tác.

PGS.TS Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương phát biểu tại Hội thảo.

Thực tiễn những năm qua cho thấy, để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trong điều kiện hội nhập quôc tế sâu rộng, vai trò của khu vực KTNN hết sức quan trọng, vừa làm đầu tàu dẫn dắt sự phát triển, vừa là công cụ kinh tế quan trọng để nhà nước quản lý, điều hành nền kinh tế đảm bảo đúng định hướng. Hiện nay, bối cảnh mới cả trong và ngoài nước đang đặt ra không ít thời cơ lẫn thách thức cho khu vực KTNN, khu vực này cần phải tiếp tục khẳng định vị trí và phát huy vai trò chủ đạo của mình trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, đồng thời hội nhập hiệu quả vào nền kinh tế toàn cầu.

Để góp phần làm rõ hơn vai trò của KTNN trong xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng; đồng thời, đánh giá những thành tựu, hạn chế, những vấn đề đặt ra trong việc bảo đảm vai trò này của khu vực kinh tế này để từ đó đề xuất các kiến nghị, giải pháp nhằm xây dựng, phát triển khu vực KTNN lớn mạnh, bảo đảm vai trò chủ đạo của mình trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng ở Việt Nam, tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu tập trung thảo luận về vai trò của kinh tế nhà nước nói chung và đối với xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng nói riêng, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay; làm rõ thực trạng vai trò của kinh tế Nhà nước trong xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng ở Việt Nam hiện nay, đặc biệt trên cơ sở hoạt động thực tiễn của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước; đánh giá những mặt được, hạn chế cùng các nguyên nhân, trên cơ sở yêu cầu của bối cảnh mới; đề xuất các giải pháp, kiến nghị để kinh tế nhà nước thực hiện tốt vai trò này, bảo đảm vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân...

Các nhà khoa học cho rằng, hiện nay, bối cảnh mới cả trong và ngoài nước đang đặt ra không ít thời cơ lẫn thách thức cho khu vực kinh tế nhà nước, khu vực này cần phải tiếp tục khẳng định vị trí và phát huy vai trò chủ đạo của mình trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, đồng thời hội nhập hiệu quả vào nền kinh tế toàn cầu. Theo xu hướng phát triển, kinh tế nhà nước, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước sẽ giảm quy mô, tỷ trọng và phạm vi hoạt động trong nền kinh tế nhưng lại tập trung vào các lĩnh vực tối quan trọng, chủ đạo trong các ngành nghề chủ chốt, những ngành có tính chất tiên phong, đột phá về công nghệ tạo tác động lan tỏa và giá trị gia tăng cao, đóng góp nhiều cho ngân sách.

Các tham luận trong Hội thảo đã góp phần làm rõ hơn vai trò của kinh tế nhà nước trong xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng; đồng thời, đánh giá những thành tựu, hạn chế, những vấn đề đặt ra trong việc bảo đảm vai trò này của khu vực kinh tế này để từ đó đề xuất các kiến nghị, giải pháp nhằm xây dựng, phát triển khu vực kinh tế nhà nước lớn mạnh, bảo đảm vai trò chủ đạo của mình trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu, rộng ở Việt Nam.

Một số hình ảnh các đại biểu tham luận tại Hội thảo:

P.V