Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ, sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội hiện đại. Chuyển đổi số là xu thế tất yếu, mệnh lệnh bắt buộc của các cấp, các ngành nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. Trong vài năm trở lại đây, cuộc đua chuyển đổi số giữa các ngân hàng ngày càng “nóng”, đòi hỏi Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cần “bứt tốc” xây dựng chiến lược đường dài của riêng mình, thể hiện được bản lĩnh của “người anh lớn” ngành ngân hàng Việt Nam.

* Kỳ 1: Xu thế chuyển đổi số ngành ngân hàng

Vài năm trở lại đây, người dân Việt Nam, nhất là ở khu vực đô thị đã khá quen thuộc với các hình thức thanh toán trực tuyến. Đặc biệt, nhằm thích ứng với nhu cầu mua sắm không tiếp xúc, không dùng tiền mặt tăng đột biến trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, các hình thức giao dịch trên website, ứng dụng trên điện thoại thông minh, ví điện tử, sử dụng mã QR… càng trở nên phổ biến nhờ sự nhanh chóng, tiện lợi.

Trước nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, các ngân hàng “đua nhau” triển khai hàng loạt dịch vụ mới, hiện đại như ngân hàng LiveBank hoàn toàn tự động giúp khách hàng chỉ mất 3s để nhận diện và 30s để xử lý giao dịch; tích hợp tất cả các giao dịch ngân hàng và quản lý tài chính hoàn toàn miễn phí trên app; mở tài khoản online với số tài khoản tự chọn; tạo mã QR cá nhân dùng cho mọi giao dịch… Các dịch vụ trên thực hiện được là nhờ các tính năng của ngân hàng số (Digital Banking) - xu thế tất yếu của ngành ngân hàng trong thời đại 4.0.

Ngân hàng số là gì?

Ngân hàng số là một hình thức ngân hàng, trong đó, tất cả hoạt động và dịch vụ của ngân hàng truyền thống đều được “số hóa” thông qua Internet. Nói cách khác, khách hàng không phải đến trực tiếp ngân hàng mà hoàn toàn chủ động thực hiện mọi giao dịch ở mọi lúc mọi nơi. Chỉ với một thiết bị có kết nối Internet, khách hàng chỉ mất vài giây để có thể thực hiện các giao dịch như thanh toán hóa đơn; chuyển khoản trong nước, quốc tế; vay tiền; gửi tiết kiệm; nộp tiền vào tài khoản; quản lý tài khoản cá nhân và doanh nghiệp; quản lý thẻ; tham gia các sản phẩm đầu tư tài chính, bảo hiểm...

Ngân hàng số là một thuật ngữ còn khá mới mẻ với phần lớn người dân Việt Nam, do đó, thường bị nhầm lẫn với ngân hàng điện tử (E-Banking). Ngân hàng điện tử với các hình thức như Internet Banking, Mobile Banking mà đa số các ngân hàng thương mại tại Việt Nam đang sử dụng đều hoạt động dựa trên Internet nhưng mới chỉ dừng lại ở một số tính năng đơn giản như chuyển tiền, thanh toán, tra cứu số dư tài khoản. Trong khi đó, ngân hàng số sẽ cung cấp đa dạng hơn các lựa chọn cho khách hàng trải nghiệm. Ví dụ như thay vì nạp tiền vào tài khoản, mở sổ tiết kiệm tại ngân hàng, khách hàng có thể nạp tiền từ máy ATM, chuyển khoản cùng hệ thống ngân hàng số, chuyển khoản khác ngân hàng, chuyển khoản qua số điện thoại; gửi tiết kiệm, đáo hạn sổ tiết kiệm hoàn toàn trực tuyến. Độ bảo mật của ngân hàng số gần như tuyệt đối với nhiều lớp bảo vệ bằng mật khẩu, vân tay, nhận diện khuôn mặt, mã OTP giúp khách hàng có thể yên tâm khi sử dụng, không sợ mất tiền hoặc lộ thông tin cá nhân. Ngân hàng số không chỉ mang lại lợi ích cho khách hàng mà còn giúp chính các ngân hàng tạo ra doanh thu cao hơn, với chi phí vận hành thấp và tốc độ mở rộng thị trường nhanh hơn, cho phép tiếp cận hệ sinh thái của các doanh nghiệp và khách hàng, mang lại lợi ích theo cấp số nhân về kiến thức và dữ liệu.

Khách hàng có thể giao dịch mọi lúc mọi nơi với app Agribank Emobile Banking.

Cơ hội và thách thức

Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản định hướng quá trình chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định mục tiêu và định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 là phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia. Quyết định 749/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình “Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” đã xác định ngân hàng là lĩnh vực có tác động xã hội rộng rãi, liên quan trực tiếp hàng ngày tới người dân do đó cần ưu tiên chuyển đổi số trước.

Cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Quyết định số 810/QĐ-NHNN ngày 11/5/2021 phê duyệt kế hoạch chuyển đổi số ngành ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu của Kế hoạch là đến năm 2025, tối thiểu 60% tổ chức tín dụng có tỷ trọng doanh thu từ kênh số đạt trên 30%; tối thiểu 50% quyết định giải ngân, cho vay của ngân hàng thương mại, công ty tài chính đối với các khoản vay nhỏ lẻ, vay tiêu dùng của khách hàng cá nhân được thực hiện theo hướng số hóa, tự động và tối thiểu 70% hồ sơ công việc tại tổ chức tín dụng được xử lý và lưu trữ trên môi trường số (trừ hồ sơ công việc thuộc phạm vi bí mật Nhà nước). Đây là văn bản có ý nghĩa hết sức quan trọng giúp các ngân hàng xác định rõ mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, nắm bắt thời cơ trước xu thế chuyển đổi số.

Cơ hội lớn nhất của ngành ngân hàng Việt Nam trong xu thế chuyển đổi số chính là thị trường với hơn 98 triệu dân, gần 9 triệu hộ sản xuất nông nghiệp, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, hơn 800 nghìn doanh nghiệp. Theo đánh giá mới nhất của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia phát triển kinh tế nhanh nhất thế giới với chỉ số Năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) tăng 10 bậc và 3,5 điểm, lên thứ hạng 67 trong năm vừa qua. Việt Nam cũng được đánh giá là một trong những quốc gia có mức tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới với tốc độ 35% mỗi năm. Người dân Việt Nam có khả năng tiếp cận nhanh với công nghệ, dành khá nhiều thời gian trên Internet. Theo báo cáo năm 2021 của WeAreSocial và Hootsuite, có khoảng 68,17 triệu người đang sử dụng Internet (chiếm 70,3% dân số) thông qua các nền tảng, ứng dụng khác nhau, với thời lượng trung bình là 6 giờ 47 phút. Đây là một thị trường số khổng lồ, đầy tiềm năng đang chờ được kích hoạt, khai thác. Đại dịch Covid-19 được xem là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ nhận thức và đặt các ngân hàng trước yêu cầu phải chuyển đổi số để tồn tại và phát triển.

Song song với việc nắm bắt các cơ hội, ngành ngân hàng cũng cần vượt qua không ít thách thức trong quá trình chuyển đổi số. Thách thức đầu tiên đến từ việc thay đổi nhận thức, hành vi, thói quen của khách hàng. Bên cạnh đó, khung pháp lý hiện nay về giao dịch điện tử, chữ ký, chứng từ điện tử, việc định danh và xác thực khách hàng điện tử, việc chia sẻ dữ liệu và bảo mật thông tin khách hàng, quy trình nghiệp vụ… chưa đồng bộ, chưa theo kịp thực tiễn. Luật Giao dịch điện tử năm 2005 đang được đề xuất thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung; Nghị định về định danh và xác thực điện tử nhằm tạo hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu người dùng trên môi trường mạng chưa được ban hành; Luật thanh toán trong đó có nội dung quy định về việc thanh toán không dùng tiền mặt mới chỉ đang được đề xuất xây dựng… Cơ sở hạ tầng kỹ thuật còn nhiều hạn chế cũng là rào cản ảnh hưởng tới tính kết nối liên thông giữa các ngân hàng, giữa ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác trong một hệ sinh thái số với đầy đủ, đa dạng dịch vụ tiện ích. Việc đào tạo, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển đổi số cũng là một thách thức không nhỏ đối với ngành ngân hàng. 

Đồng chí Phạm Đức Ấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐTV phát biểu chỉ đạo Hội nghị Phát triển sản phẩm dịch vụ năm 2021.

Agribank đang ở đâu?

Trước “làn sóng” chuyển đổi số ngày càng mạnh mẽ, Agribank cần nhanh chóng xác định vị trí hiện tại, ưu thế, hạn chế của mình mới có thể đề ra chiến lược, phương hướng đúng đắn.

Theo Báo cáo ứng dụng Ngân hàng số tại Việt Nam do Ngân hàng TMCP Quân Đội (MBBank) mới phát hành, nếu lấy khách hàng làm cốt lõi thì quá trình chuyển đổi số của các ngân hàng thường chia thành 3 giai đoạn chủ yếu: Giai đoạn số hoá (Digitization) - các ngân hàng áp dụng công nghệ vào các dữ liệu, tài nguyên hoặc quy trình riêng lẻ nhằm cải thiện hiệu quả hoặc tối ưu hóa hoạt động; Giai đoạn Chuyển đổi kỹ thuật số (Digital Transformation) - các ngân hàng bắt đầu thực hiện số hóa toàn bộ hoạt động ngân hàng, tích hợp và kết nối các quy trình số để tạo nên hành trình trải nghiệm khách hàng mang tính cá nhân; Giai đoạn tái tạo số (Digital reinvention) - các ngân hàng kết hợp công nghệ và nền tảng kỹ thuật số chưa từng có trước đây để tạo ra doanh thu, kết quả thông qua các chiến lược sản phẩm cùng trải nghiệm sáng tạo.

Giai đoạn 2016 - 2020, Agribank đã tập trung nghiên cứu, xây dựng Đề án chiến lược về công nghệ thông tin, trong đó, ưu tiên đầu tư các dự án công nghệ nhằm tăng cường hệ thống máy chủ và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cấp hạ tầng các trung tâm dữ liệu, hệ thống mạng, tăng cường an ninh bảo mật, đảm bảo cho các hệ thống công nghệ thông tin vận hành ổn định, an toàn; phát triển các hệ thống ứng dụng phục vụ yêu cầu quản trị điều hành và phát triển các sản phẩm, dịch vụ, kênh phân phối mới... Với định hướng phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ trên nền tảng công nghệ thông tin, Agribank đã tập trung phát triển mạnh dịch vụ ngân hàng điện tử, dịch vụ ứng dụng giải pháp công nghệ 4.0, triển khai các công việc ban đầu để phát triển ngân hàng số. Trong năm 2020, Agribank phát triển, hoàn thiện thêm gần 30 sản phẩm, dịch vụ tiện ích mới, góp phần đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ Agribank với  hơn 220 sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu khách hàng; khai thác kênh phân phối truyền thống, mở rộng tiện ích trên kênh hiện đại.

Có thể thấy, Agribank mới đang ở giai đoạn đầu tiên của quá trình chuyển đổi số. Vậy trong bảng xếp hạng chuyển đổi số các ngân hàng tại Việt Nam, Agribank đang ở đâu? Căn cứ báo cáo xếp hạng về chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin (Vietnam ICT Index) năm 2020 của Bộ Thông tin và Truyền thông, kết quả khá “bất ngờ”. Cụ thể, trong 34 ngân hàng được đánh giá, Agribank đứng thứ 22/34 về xếp hạng hạ tầng kỹ thuật; thứ 14/34 về hạ tầng nhân lực; 16/34 về ứng dụng công nghệ thông tin nội bộ; 33/34 về hạ tầng nhân lực và thứ 31/34 về dịch vụ trực tuyến. Có thể thấy, Agribank - một trong những ngân hàng lớn nhất Việt Nam lại có vẻ đang “tụt hậu” trong cuộc đua chuyển đổi số. Do đó, Agribank cần tính toán bài toán chiến lược tối ưu hóa lợi thế của mình để “lội ngược dòng”, khẳng định bản lĩnh trong cuộc đua khốc liệt này.

* Kỳ 2: Bài toán chiến lược

Linh hoạt vận dụng các chiến lược “đi tắt đón đầu”, “hợp tác cùng có lợi”, đầu tư vào công nghệ và nhân lực… sẽ giúp Agribank “lội ngược dòng”, “đi sau về trước” trong cuộc đua chuyển đổi số.

“Đi sau” có thực sự “bất lợi”?

Như đã phân tích ở bài trước, Agribank có vẻ đang “đi sau” các đối thủ trong cuộc đua chuyển đổi số. Tuy nhiên, đây chưa hẳn đã là điều “bất lợi” mà còn có thể tận dụng biến thành “lợi thế” vì ba lý do sau:

Thứ nhất, trong bối cảnh hệ thống hành lang pháp lý về chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng còn chưa hoàn thiện, việc “đi sau” có thể là một chiến lược “khôn ngoan và an toàn” bởi nếu triển khai các hoạt động chuyển đổi số quá sớm sẽ có rủi ro không phù hợp, thậm chí trái với các quy định pháp luật được ban hành trong tương lai. Tương tự như đối với việc triển khai định danh trực tuyến khách hành (eKYC) - nền tảng đầu tiên để ngân hàng số phát triển, nhiều ngân hàng thương mại đã phải chờ đợi Thông tư số 16/2020/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-NHNN của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán được ban hành để có cơ sở pháp lý rõ ràng, đồng bộ trong quá trình thực hiện.

Thứ hai, cuộc đua chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng mới bắt đầu “nóng” lên trong vài năm trở lại đây. Đa số các ngân hàng vẫn đang quá trình tìm tòi giải pháp thích hợp để tối ưu hóa tiềm năng thị trường. Do vậy, Agribank sẽ có nhiều cơ hội để “tham khảo” cách làm của những đối thủ đi trước, học hỏi cả bài học thành công và thất bại để rút kinh nghiệm cho mình trong thời gian tới.

Thứ ba, đối tượng khách hàng chủ yếu của Agribank là nông dân và tập trung ở địa bàn nông thôn. Đặc thù của đối tượng này là việc tiếp cận nhanh với công nghệ và thay đổi thói quen sử dụng sẽ mất nhiều thời gian hơn so với đối tượng ở khu vực thành thị. Vì thế, việc triển khai các ứng dụng số không nên “vội vàng” mà trước hết Agribank cần nghiên cứu kỹ đặc điểm, nhu cầu, thói quen của khách hàng.

Agribank tăng cường ký kết hợp tác với các đối tác để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Lựa chọn chiến lược

Năm 2020, Agribank tiếp tục được khẳng định là Quán quân các ngân hàng thương mại được vinh danh vị trí thứ 8 trong Bảng xếp hạng VNR500; được tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế Moody’s công bố mức xếp hạng Ba3, tương đương mức tín nhiệm quốc gia và là mức xếp hạng cao nhất đối với các ngân hàng thương mại ở Việt Nam. Ngoài ra, ngân hàng tự động Agribank AutoBank CDM 24/7 đã xuất sắc đạt giải thưởng Sao Khuê cho phần mềm/hệ thống xuất sắc nhất trong lĩnh vực Ngân hàng - Tài chính năm 2020; “Ứng dụng thanh toán ngân hàng trên điện thoại di động của năm” do Tạp chí The Asian Banking and Finance trao tặng. Liệt kê một số thành tích để thấy rằng Agribank hoàn toàn có tiềm năng “lật lại thế cờ”, giành lại vị trí top đầu trong cuộc đua chuyển đổi số. Bài toán đặt ra là lựa chọn chiến lược phát triển như thế nào là phù hợp, phát huy được ưu thế sẵn có của Agribank?

Theo các chuyên gia, chiến lược phát triển Ngân hàng số có hai cách tiếp cận: Một là tối ưu hóa mô hình ngân hàng số trên nền ngân hàng truyền thống; nghĩa là ngân hàng chỉ cung cấp các dịch vụ ngân hàng nhưng bổ sung thêm các giải pháp nhằm tối ưu quy trình, cải thiện hiệu quả làm việc, bổ sung kênh số mới, tăng cường trải nghiệm khách hàng. Hai là, chuyển đổi hoàn toàn mô hình mới, hoạt động hoàn toàn trên nền tảng số, phát triển thành một công ty công nghệ có khả năng cung cấp cả các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng và phi ngân hàng.

Thực tế tại Việt Nam cũng đang xuất hiện hai xu hướng lựa chọn chiến lược. Một số ngân hàng lựa chọn chiến lược “chậm mà chắc” bằng cách chuyển đổi số từng phần rồi toàn phần. Ngược lại, một vài ngân hàng có xu hướng chuyển mình thành công ty công nghệ, dành toàn bộ nguồn lực để trở thành ngân hàng số. Trong tương lai, có thể có ngân hàng sáp nhập và mua lại một công ty công nghệ tài chính (fintech) đang dẫn đầu để nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường tài chính số. Lựa chọn phương thức chuyển đổi số nào hoàn toàn phụ thuộc vào tầm nhìn, mục tiêu và nguồn lực của từng ngân hàng. Điều quan trọng là phải mang lại tối đa giá trị gia tăng và sự hài lòng của khách hàng.

Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ Agribank lần thứ X nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định mục tiêu: “… đổi mới sáng tạo, tiếp tục xây dựng Agribank hiện đại và hội nhập, tập trung đầu tư, ứng dụng công nghệ hiện đại gắn với đổi mới mô hình tổ chức hướng tới ngân hàng số; chuyển đổi thành NHTM cổ phần; phấn đấu đứng trong Top 100 ngân hàng lớn nhất khu vực châu Á về quy mô tài sản; hoạt động an toàn, hiệu quả; giữ vững vị trí chủ lực trên thị trường tài chính nông nghiệp, nông thôn”. Nghị quyết số 01-NQ/ĐU-NHNo ngày 25/12/2020, của Đảng ủy Agribank về “Tăng cường đổi mới khoa học công nghệ, hướng đến mục tiêu ngân hàng số, đáp ứng yêu cầu quản trị ngân hàng hiện đại” cũng xác định mục tiêu tổng quát: “… tận dụng có hiệu quả các cơ hội do cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đem lại để đẩy nhanh quá trình nghiên cứu ứng dụng công nghệ số trong mọi mặt hoạt động, tăng cường năng lực quản lý và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động ngân hàng; xây dựng Agribank trở thành ngân hàng hiện đại, hàng đầu về bán lẻ tại Việt Nam”.

Như vậy, Agribank đã đặt ra mục tiêu dẫn đầu trong “cuộc đua” chuyển đổi số. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Agribank cần nhanh chóng nghiên cứu chuyên sâu, toàn diện, phân tích bài bản, dựa trên số liệu khách quan về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của mình; đặc điểm, nhu cầu của khách hàng để có thể đưa ra lựa chọn chiến lược chính xác với những giải pháp độc đáo, khác biệt so với đối thủ.

Cán bộ Agribank tư vấn khách hàng sử dụng sản phẩm dịch vụ ngân hàng điện tử.

Phát huy lợi thế ngân hàng “tam nông”

Trong khi các ngân hàng thương mại “bám trụ” chủ yếu ở thành phố thì Agribank luôn nỗ lực tìm mọi cách để đưa dịch vụ ngân hàng đến địa bàn nông thôn, vùng sâu vùng xa của đất nước. Agribank là ngân hàng duy nhất “phủ kín” đến 100% số xã trên cả nước; có hệ thống điểm giao dịch lưu động bằng xe ô tô chuyên dụng tại 62 tỉnh, thành phố. Như vậy, dù lựa chọn chiến lược chuyển đổi số nào thì đối tượng khách hàng mục tiêu, trọng tâm của Agribank vẫn phải là “tam nông”.

Để nâng cấp, xây dựng mới các dịch vụ số thành công, Agribank cần đầu tư khảo sát toàn diện các yếu tố liên quan đến thị trường mục tiêu, khách hàng mục tiêu. Dựa vào kết quả phân tích tổng thể về đặc điểm, nhu cầu, tâm lý, hành vi, mức độ hài lòng, những khó khăn trong quá trình giao dịch của khách hàng, từ đó mới có thể vạch ra “đáp án” chi tiết, chính xác. Đứng từ góc độ của khách hàng “nông dân” trên địa bàn “nông thôn”, chắc chắn một ngân hàng số với thiết kế giản đơn, gần gũi, dễ sử dụng, có hướng dẫn cách thức giao dịch bằng giọng nói sẽ đem lại sự hài lòng, tin tưởng.

Hợp tác cùng có lợi

Dù lựa chọn chiến lược nào thì “hợp tác cùng có lợi” sẽ là xu hướng và nguyên tắc bất biến trên tất cả các lĩnh vực. Agribank cần lưu ý, áp dụng triệt để nguyên tắc này trong quá trình chuyển đổi số của mình. Agribank nên coi các công ty công nghệ tài chính (fintech), các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán trung gian là “đối tác” tiềm năng để hợp tác phát triển hệ sinh thái ngân hàng số.

Ngân hàng Nhà nước cũng khuyến khích các ngân hàng hợp tác với các công ty fintech, các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán nhằm phát triển các mô hình kinh doanh mới, gia tăng thị phần. Điển hình, khi ngân hàng hợp tác với các ví điện tử, ngân hàng có thể tận dụng mạng lưới rộng khắp sẵn có của đối tác mà không mất thêm chi phí đầu tư lớn, qua đó, mở rộng kênh phân phối sản phẩm, dịch vụ của mình. Ngân hàng có thể hợp tác với các công ty fintech đi đầu trong lĩnh vực công nghệ mới, đòi hỏi chuyên môn cao như các giải pháp eKYC, nhận dạng sinh trắc học… nhằm tạo ra sự đột phá. Bên cạnh hợp tác với các công ty fintech, ngân hàng có thể đồng thời kết nối với hệ sinh thái số của các đơn vị thuộc nhiều ngành, lĩnh vực khác: các công ty cung cấp hàng hóa, dịch vụ như Vingroup, Grab; các sàn thương mại điện tử như Tiki, Sendo, Lazada, Shopee; các công ty viễn thông như Viettel, VNPT để mang tới cho khách hàng những trải nghiệm dịch vụ thông suốt.

Đến nay Agribank đã liên kết, hợp tác công nghệ để cùng khai thác dịch vụ với 12 tổ chức trung gian thanh toán, 1.300 nhà cung cấp để cung cấp các dịch vụ về Mobile Banking, ví điện tử, thu/chi hộ. Trong thời gian tới, Agribank cần tiếp tục mở rộng số lượng đối tác và nâng cao chất lượng hợp tác trên cơ sở các bên đều có lợi.

Tăng cường “vắc-xin” công nghệ

Trong tình hình đại dịch Covid-19 đang diễn ra phức tạp trên toàn thế giới, các quốc gia đều thống nhất rằng vắc-xin là chiến lược quan trọng nhất giúp chống dịch một cách hiệu quả và bền vững. Tương tự như vậy, công nghệ có thể coi là “vắc-xin” đảm bảo sức khỏe bền bỉ của các ngân hàng trong cuộc đua chuyển đổi số.

Kế hoạch Chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã đề ra mục tiêu “Phát triển các mô hình ngân hàng số, gia tăng tiện ích, trải nghiệm khách hàng và thực hiện mục tiêu tài chính toàn diện, phát triển bền vững trên cơ sở thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới, tiên tiến trong quản trị điều hành và cung ứng sản phẩm, dịch vụ theo hướng tự động hóa quy trình, tối ưu hóa hoạt động nghiệp vụ”. Với mục tiêu này, hoạt động chuyển đổi số tại ngân hàng tập trung vào việc cung ứng các sản phẩm theo hướng tự động, gia tăng tiện ích, trải nghiệm của khách hàng mà không định hướng sâu vào các vấn đề chuyên môn về kỹ thuật như nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, dữ liệu. Điều này sẽ tạo sự chủ động, linh hoạt cho các ngân hàng trong quá trình thực hiện.

Trên cơ sở đó, Agribank có thể linh hoạt lựa chọn giải pháp công nghệ phù hợp với mục tiêu và khả năng tài chính của mình. Tuy nhiên, cần tập trung đầu tư nâng cấp 3 khía cạnh chính. Đó là: Hạ tầng kỹ thuật (gồm hạ tầng máy chủ, máy trạm; hạ tầng truyền dẫn; hạ tầng ATM/POS; các giải pháp đảm bảo an toàn thông tin, an toàn dữ liệu); Ứng dụng công nghệ thông tin nội bộ (gồm core baking, các ứng dụng cơ bản, thanh toán điện tử); Dịch vụ trực tuyến (gồm website ngân hàng; internet banking cho khách hàng cá nhân; internet banking cho khách hàng doanh nghiệp; dịch vụ ngân hàng điện tử khác). Trên cơ sở cân đối nguồn lực, Agribank cần đẩy mạnh hơn nữa chiến lược hợp tác, xây dựng hệ sinh thái hợp tác để tận dụng năng lực, sự sáng tạo đột phá về công nghệ của các đối tác khác.

Nhân lực là “then chốt của then chốt”

Cuộc đua chuyển đổi số ngày càng khốc liệt dẫn đến “cơn khát” nhân sự chất lượng cao ngày càng tăng. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ nhân lực chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng, đa số là chuyển từ ngân hàng này sang ngân hàng khác. Việc các ngân hàng cạnh tranh gay gắt để thu hút nhân tài khiến mức lương ngày càng tăng cao. Điều này rất bất lợi cho ngân hàng 100% vốn Nhà nước như Agribank bởi quy định khống chế về mức lương. Mức lương khởi điểm của cán bộ IT tại Agribank chỉ ở mức 5-7 triệu đồng, thấp hơn rất nhiều so với mặt bằng chung trong lĩnh vực này. Agribank đang phải đối mặt với hiện tượng tốc độ “chảy máu chất xám” nhanh hơn khả năng tuyển dụng. Do đó, thay vì tìm mọi cách tăng lương để “săn” nhân tài, Agribank cần tập trung vào 4 nhóm giải pháp “đường dài”, bền vững hơn. Cụ thể:

Một là, đầu tư nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những bộ phận mà sự đột phá về chất lượng nhằm phục vụ quá trình chuyển đổi số là đòi hỏi cấp bách như mảng dữ liệu lớn (Big Data); máy học (Machine Learning); trí tuệ nhân tạo (AI), marketing… Mạnh dạn tham mưu Ngân hàng Nhà nước, Đảng ủy khối Doanh nghiệp Trung ương tạo cơ chế, chính sách đột phá trong tuyển dụng, trọng dụng nhân tài đối với một số vị trí chủ chốt. Chú trọng xây dựng văn hóa doanh nghiệp, thu hút và giữ chân các tài năng số bằng môi trường làm việc năng động, đoàn kết và các chính sách phúc lợi ngoài lương hấp dẫn.

Hai là, tập trung đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, liên tục đào tạo lại, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ vững về chuyên môn, nghiệp vụ, có khả năng thích nghi và làm chủ được các tiến bộ công nghệ. Công tác đào tạo, bồi dưỡng của Agribank hiện nay chủ yếu thông qua phương thức truyền thống, trực tiếp. Do đó, cần nhanh chóng xây dựng hệ thống đào tạo trực tuyến (E-learning) với mục tiêu tự động hóa hoàn toàn việc đăng ký học, quản lý thông tin, theo dõi lộ trình và kết quả đào tạo của từng cán bộ, nhân viên. Bên cạnh các kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ truyền thống, nội dung đào tạo, đào tạo lại cũng cần bổ sung những kiến thức, kỹ năng mới, cần thiết trong thời đại số như kỹ năng sử dụng vi tính, Internet, phân tích dữ liệu, phân tích trải nghiệm khách hàng, blockchain, fintech…

Ba là, chủ động phối hợp với các trường đại học đưa các kiến thức thực tế, cần thiết vào chương trình đào tạo, thậm chí mở ra các chuyên ngành mới đào tạo về nhân sự chuyển đổi số nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Trong khoảng ba năm trở lại đây, nhiều vị trí công việc trong ngân hàng trước đây chưa từng có đã xuất hiện như phân tích trải nghiệm khách hàng, phân tích dữ liệu, quản trị rủi ro trong môi trường số… Bên cạnh đó, cần có chính sách thu hút sinh viên giỏi các chuyên ngành này về thực tập tại Agribank và làm việc chính thức ngay sau khi ra trường.

Bốn là, với phương châm mỗi cán bộ, người lao động Agribank là một “sứ giả truyền thông”, Agribank cần sớm triển khai các chương trình giáo dục tài chính phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng khách hàng. Qua đó, tăng cường kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính, khả năng sử dụng thành thạo sản phẩm, dịch vụ của Agribank trên nền tảng số một cách an toàn, hiệu quả. Nếu làm tốt điều này, sẽ giảm tải được nhiều áp lực lên đội ngũ cán bộ đoàn viên, người lao động Agribank, góp phần hiệu quả vào việc tinh giản biên chế, sắp xếp lại bộ máy hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số.

Phát động phong trào thi đua đặc biệt

Nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn thể cán bộ đoàn viên, người lao động của Agribank hăng hái thi đua, lao động sáng tạo, nỗ lực phấn đấu để thực hiện thắng lợi mục tiêu về chuyển đổi số đã đề ra; Agribank cần tiếp tục cụ thể hóa phong trào thi đua “Đoàn viên, người lao động Agribank đoàn kết, kỷ cương, sáng tạo, chất lượng, hiệu quả, hăng hái thi đua, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giai đoạn 2020  - 2025” thành các phong trào nhánh trong từng đơn vị trực thuộc; trong từng bộ phận nghiệp vụ (tín dụng, kế toán, công nghệ thông tin, marketing…).

Các phong trào nhánh cần được thiết kế với các tiêu chí cụ thể, đột phá gắn với mục tiêu chuyển đổi số. Thay vì đề ra chỉ tiêu thực hiện năm sau cao hơn năm trước 10-15% như thường lệ, cần mạnh dạn, táo bạo đưa ra chỉ tiêu vượt trội, tăng năng suất, chất lượng gấp đôi, gấp ba. Chỉ khi tập thể cán bộ đoàn viên, người lao động Agribank đoàn kết một lòng với phương châm “Tận dụng mọi cơ hội, chung sức, đồng lòng, đột phá để dẫn đầu”, “Một người làm việc bằng hai” thì mới tạo ra động lực, sức bật đủ lớn giúp Agribank “bứt tốc” về đích.

Bên cạnh đó, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn các cơ sở trực thuộc tổ chức tốt các nội dung, mục tiêu, chỉ tiêu thi đua đã phát động. Đổi mới cơ chế thi đua, khen thưởng, tạo các cơ chế đặc biệt để các tập thể, cá nhân dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo và được triển khai thí điểm những ý tưởng, sáng kiến mới vào thực tiễn. Nếu các ý tưởng, sáng kiến mang lại hiệu quả đột phá, giúp hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu được giao thì các tác giả cần phải được biểu dương, khen thưởng kịp thời, tạo sự lan toả và nhân rộng nhanh chóng trong hệ thống.

Lê Thị Tâm - Agribank chi nhánh huyện Phúc Thọ, Hà Tây I